Ένας νέος τρισδιάστατος χάρτης του σύμπαντος αποκάλυψε κοντά στο νοτιότερο μέρος του γήινου ουρανού μία από τις μεγαλύτερες κοσμικές δομές που έχουν βρεθεί μέχρι σήμερα. Δύο ασυνήθιστες ανακαλύψεις έκαναν οι αστρονόμοι. Βρήκαν, αφενός στα βάθη του διαστήματος τέσσερα μυστηριώδη αχνά αντικείμενα που είναι άκρως στρογγυλά και φωτεινότερα στην περίμετρό τους αφετέρου μία γιγάντια δομή που εκτείνεται σε απόσταση 1,4 δισεκατομμυρίων ετών φωτός και βαφτίστηκε «Τείχος του Νοτίου Πόλου». Τα τέσσερα δακτυλιοειδή αντικείμενα, που ανακαλύφθηκαν από δύο ραδιοτηλεσκόπια (το ASKAP στην Αυστραλία και το Giant MetreWave στην Ινδία) και τα οποία είναι αόρατα από τα οπτικά, υπέρυθρα και ακτίνων-Χ τηλεσκόπια, δεν μοιάζουν με τίποτε που έχει ανακαλυφθεί στο σύμπαν μέχρι σήμερα. Βαφτίστηκαν «παράξενοι ραδιο-κύκλοι» και οι αστρονόμοι δεν μπορούν να υπολογίσουν ακόμη την απόστασή τους από τη Γη. Προς το παρόν, έχει γίνει σχετική προδημοσίευση στη διαδικτυακή βάση arXiv και εκκρεμεί δημοσίευση στο περιοδικό αστρονομίας «Nature Astronomy». Όσον αφορά τη φύση τους, μία πιθανή εξήγηση είναι ότι πρόκειται για απομεινάρια ωστικών κυμάτων από κάποια εξωγαλαξιακό συμβάν ή για δραστηριότητα κάποιου ραδιογαλαξία. Μπορεί, όμως, και να αφορούν κάποιο νέο φαινόμενο που δεν έχουν συναντήσει ξανά οι αστρονόμοι. Από την άλλη, ένας νέος τρισδιάστατος χάρτης του σύμπαντος αποκάλυψε κοντά στο νοτιότερο μέρος του γήινου ουρανού μία από τις μεγαλύτερες κοσμικές δομές που έχουν βρεθεί μέχρι σήμερα. Πρόκειται για ένα αδιανόητα μεγάλο «Τείχος» που εκτείνεται σε απόσταση 1,4 δισεκατομμυρίων ετών φωτός (ένα έτος φωτός είναι περίπου εννέα τρισεκατομμύρια χιλιόμετρα) και περιέχει εκατοντάδες χιλιάδες γαλαξίες. Το λεγόμενος «Τείχος του Νοτίου Πόλου» είχε παραμείνει αόρατο έως τώρα, επειδή το μεγαλύτερο μέρος του κρύβεται από τον φωτεινό γαλαξία μας. Το νέο «Τείχος» ανταγωνίζεται σε μέγεθος το «Μεγάλο Τείχος Σλόαν», την έκτη μεγαλύτερη γνωστή κοσμική δομή. Το ρεκόρ μεγέθους κατέχει το «Μεγάλο Βόρειο Τείχος Ηρακλή-Στέμματος» που απλώνεται σε έκταση περίπου δέκα δισεκατομμυρίων ετών φωτός ή το ένα δέκατο του ορατού σύμπαντος. Σχετική δημοσίευση για τη νέα κοσμική δομή, με επικεφαλής τον κοσμογράφο δρα Ντανιέλ Πομαρέντ του Ινστιτούτου Ερευνών των Θεμελιωδών Νόμων του Σύμπαντος του Πανεπιστημίου του Παρισιού-Saclay, έγινε στο περιοδικό αστροφυσικής «The Astrophysical Journal», σύμφωνα με το Live Science. Οι ερευνητές δήλωσαν ότι ακόμη δεν είναι βέβαιοι πού αρχίζει και πού τελειώνει το νέο «Τείχος», κάτι για το οποίο θα έχουν καλύτερη εικόνα μόνο όταν χαρτογραφήσουν το σύμπαν σε μεγαλύτερη κλίμακα.

 Τη φωτεινότερη λάμψη υπέρυθρου φωτός που έχουν ποτέ παρατηρήσει και η οποία σχετιζόταν με μια πανίσχυρη έκρηξη ακτίνων-γ ανακάλυψαν Αμερικανοί και Ευρωπαίοι αστρονόμοι. Η κολοσσιαία έκρηξη που διήρκεσε μόλις μισό δευτερόλεπτο και έγινε σε απόσταση δισεκατομμυρίων ετών από τη Γη, απελευθέρωσε αστραπιαία περισσότερη ενέργεια από όση ο Ήλιος θα παράγει στη διάρκεια όλης της ζωής του.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής την επίκουρη καθηγήτρια Γουέν-φάι Φονγκ του Πανεπιστημίου Northwestern του Ιλινόις, έκαναν τη σχετική προδημοσίευση στο arXiv.org και θα ακολουθήσει κανονική δημοσίευση στο περιοδικό αστροφυσικής «The Astrophysical Journal». H παρατήρηση της εντυπωσιακής και απίστευτα φωτεινής έκρηξης (με την ονομασία GRB 200522A), αρχικά με τη μορφή ακτινοβολίας-γ και μετά υπέρυθρης ακτινοβολίας, έγινε σε πρώτη φάση με τα διαστημικά τηλεσκόπια Neil Gehrels Swift και Hubble της NASA και στη συνέχεια με τα επίγεια τηλεσκόπια Κεκ της Χαβάης, Very Large Αrray στο Νέο Μεξικό και Las Cumbres.

Όπως μεταφέρει το Αθηναϊκό - Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, οι εκρήξεις ακτίνων-γ διαρκούν λίγα δευτερόλεπτα και συνιστούν τα πιο ισχυρά και εκρηκτικά φαινόμενα στο σύμπαν από άποψη ενέργειας. Πιθανώς προέρχονται από τη συγχώνευση δύο περιστρεφόμενων άστρων νετρονίων (πάλσαρ), δηλαδή υπερβολικά πυκνών άστρων που σε έναν όγκο αντίστοιχο μιας μικρής πόλης έχουν συμπιέσει μια μάζα όσο ο Ήλιος. Ένα άστρο νετρονίων είναι τόσο πυκνό, που ένα κουταλάκι από το υλικό του θα ζύγιζε στη Γη ένα δισεκατομμύριο τόνους.

Οι συγχωνεύσεις τέτοιων άστρων είναι πολύ σπάνιες, αλλά και υπερβολικά σημαντικές, επειδή οι επιστήμονες θεωρούν ότι αποτελούν μια από τις βασικές πηγές βαρέων στοιχείων στο σύμπαν, όπως ο χρυσός και το ουράνιο. Από αυτές τις συγχωνεύσεις, παράλληλα με τις εκρήξεις ακτίνων-γ, οι αστρονόμοι περιμένουν να δουν «κιλονόβα», των οποίων η φωτεινότητα είναι συνήθως 1.000 φορές μεγαλύτερη μιας τυπικής έκρηξης «νόβα».

Η «κιλονόβα» είναι μια λάμψη στο ορατό και στο υπέρυθρο τμήμα του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος, η οποία προέρχεται από τη ραδιενεργή διάσπαση των βαρέων στοιχείων κατά τη συγχώνευση των άστρων νετρονίων. Μέχρι σήμερα έχει επιβεβαιωθεί η παρατήρηση μόνο μίας «κιλονόβα».

Στη συγκεκριμένη περίπτωση όμως, η φωτεινότητα ήταν τόσο μεγάλη, που οι ερευνητές εκτιμούν ότι δεν επρόκειτο για τυπική «κιλονόβα», αλλά για μια συγχώνευση δύο πάλσαρ, η οποία οδήγησε στη δημιουργία -αντί για μια μαύρη τρύπα- ενός μάγναστρου, δηλαδή ενός τεράστιου άστρου νετρονίων με πολύ ισχυρό μαγνητικό πεδίο.

Επόμενες παρατηρήσεις από ραδιοτηλεσκόπια πιθανώς θα επιβεβαιώσουν την προέλευση της κατακλυσμικής «κιλονόβα» από ένα μάγναστρο. Αν όντως αυτή είναι η προέλευση, τότε πρόκειται για την πρώτη φορά που παρατηρείται στο σύμπαν η γένεση ενός μάγναστρου από τον... γάμο δύο άστρων νετρονίων.