Η μεγάλη έρευνα του Caltech που ανοίγει νέους δρόμους στην εξερεύνηση του Διαστήματος - Το ιδιαίτερο περιβάλλον του δορυφόρου και η έρευνα για ζωή
Πρώτος προορισμός... η Σελήνη! Ακολουθεί ο Άρης! Τι έπεται; Η ανθρώπινη «φιλοδοξία» για την «κατάκτηση του Διαστήματος» εξαντλείται με την «απόβαση» στον «Κόκκινο Πλανήτη»; Η απάντηση είναι μονολεκτική: ΟΧΙ! Επόμενος πιθανός προορισμός του ανθρώπου και δη πολύ πιο σύντομα απ' ότι μπορούμε να... πιστέψουμε, είναι ο Εγκέλαδος. Το έκτο σε έκταση φεγγάρι του Κρόνου, που παρουσιάζει πολλές ιδιαιτερότητες... τύπου Γης, φαίνεται να ανεβαίνει ταχύτατα τις θέσεις στη λίστα των πιθανών ουράνιων σωμάτων, στα οποία επικρατούν οι κατάλληλες συνθήκες για την ύπαρξη και επομένως, για τη διατήρηση της ζωής.
Οι τελευταίες έρευνες των επιστημόνων καταδεικνύουν ολοένα και περισσότερα κοινά στοιχεία του Εγκέλαδου με τη Γη. Όπως αναφέρουν χαρακτηριστικά οι ερευνητές της NASA, το έκτο σε έκταση φεγγάρι του Κρόνου είναι ένα από τα ελάχιστα ουράνια αντικείμενα στο Ηλιακό μας σύστημα που ενδέχεται να έχουν τη δυνατότητα, βάσει συνθηκών, να φιλοξενήσουν ζωή.
Όλα τα μοντέλα που έχουν εφαρμόσει, όπως αποκαλύπτεται στη μελέτη που δημοσίευσαν οι επιστήμονες, καταλήγουν σε ένα ποσοστό εξαιρετικών πιθανοτήτων για την ύπαρξη ζωής στον δορυφόρο του Κρόνου.
Ποια είναι τα νέα δεδομένα που διαπιστώθηκαν; Στον Εγκέλαδο καταγράφηκαν ρεύματα αέρα παρόμοια με εκείνα που επικρατούν στη Γη και ιδιαίτερα στην Ανταρκτική. Το γεγονός ότι τόσο η περιοχή της Ανταρκτικής, όσο και ο Εγκέλαδος, καλύπτονται από φαρδύ στρώμα πάγου. Αυτό είναι το ένα και ιδιαίτερα σοβαρό στοιχείο. Υπάρχει και δεύτερο και τρίτο. Πιο συγκεκριμένα, ο παγωμένος δορυφόρος διαθέτει νερό σε υγρή μορφή, κάτω από το στρώμα πάγου. Το τρίτο στοιχείο ενισχύει τη σοβαρότητα της διαπίστωσης των επιστημόνων. Το νερό των υπόγειων ωκεανών φέρεται να είναι αλμυρό! Όπως οι θάλασσες στη Γη.
Η έρευνα του Caltech της Καλιφόρνιας
Ο Εγκέλαδος είναι ένα από τα 82 φεγγάρια του γίγαντα Κρόνο. Το πάχος του πάγου που καλύπτει την επιφάνειά του, εκτιμάται σχεδόν 20 χιλιόμετρα. Το Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Καλιφόρνιας Caltech σε συνεργασία με τη NASA, παρουσίασε έρευνα, σύμφωνα με την οποία ο Εγκέλαδος είναι σχεδόν δεδομένο ότι διαθέτει νερό σε υγρή μορφή και μάλιστα είναι αλμυρό.
Οι εκτιμήσεις των επιστημόνων βασίστηκαν σε μοντέλα υπολογιστών που χρησιμοποίησαν δεδομένα από το διαστημικό σκάφος Cassini. Ο Εγκέλαδος είναι μια από τις λίγες τοποθεσίες στο Ηλιακό Σύστημα με υγρό νερό, μαζί με τη Γη και το άλλο φεγγάρι του Κρόνου, την Ευρώπη, γεγονός που τον καθιστά μόνιμο στόχο ενδιαφέροντος για τους αστροβιολόγους.
Η νέα έρευνα θα μπορούσε να αποτελέσει τη βάση για την αναζήτηση ζωής στον Εγκέλαδο και την αποστολή αποστολών για μελέτη, σύμφωνα με το Caltech.
«Η κατανόηση των περιοχών του υπόγειου ωκεανού μπορεί να μας δείξει κατά πόσο φιλόξενος είναι ο δορυφόρος του Κρόνου για τη ζωή, καθώς γνωρίζουμε την πιθανότητα κάποια στιγμή στο μέλλον να αποτελέσει προορισμό του ανθρώπου», δήλωσε ο επικεφαλής της μελέτης Andrew Thompson, καθηγητής περιβαλλοντικής επιστήμης και μηχανικής στο Caltech.
Το ιδιαίτερο περιβάλλον του Εγκέλαδου
Ο Εγκέλαδος - το έκτο μεγαλύτερο φεγγάρι του Κρόνου από τα 82 συνολικά - είναι μια παγωμένη σφαίρα διαμέτρου μόλις 313 μιλίων (περίπου το ένα έβδομο της διαμέτρου του φεγγαριού της Γης). Ο Εγκέλαδος καλύπτεται από ένα λαμπερό στρώμα καθαρού πάγου, κάτι που τον καθιστά ως ένα από τα πιο ανακλαστικά σώματα του Ηλιακού Συστήματος.
Παρά το σχετικά μικρό του μέγεθος, ο δορυφόρος του Κρόνου προσέλκυσε την προσοχή των επιστημόνων το 2014, μετά την αποστολή του Cassini και τα ενδιαφέροντα στοιχεία που εξέπεμψε στη Γη.
Το διαστημικό σκάφος ανακάλυψε στοιχεία για τον μεγάλο υποθαλάσσιο ωκεανό του δορυφόρου και πραγματοποίησε δειγματοληψία νερού από εκρήξεις τύπου geyser, που συμβαίνουν μέσω ρωγμών στον πάγο στο νότιο πόλο του.
Παρά το γεγονός ότι η Γη και ο Εγκέλαδος έχουν νερό, ο ωκεανός στον Εγκέλαδο είναι διαφορετικός. Ο ωκεανός της Γης είναι σχετικά ρηχός, με μέσο όρο 3,6 χλμ. και καλύπτει τα τρία τέταρτα της επιφάνειας του πλανήτη.
Ο ωκεανός της Γης είναι πιο ζεστός όσο πλησιάζει κανείς στην επιφάνεια, χάρη στις ακτίνες του Ήλιου και πιο κρύο στα βάθη κοντά στον πυθμένα, ενώ διαθέτει ρεύματα που επηρεάζονται από τους ανέμους. Ο Εγκέλαδος φαίνεται να έχει έναν υποθαλάσσιο ωκεανό βάθους τουλάχιστον 30 χλμ.
Ο ωκεανός του Εγκέλαδου ψύχεται στην κορυφή κοντά στο κέλυφος του πάγου και θερμαίνεται στον πυθμένα από θερμότητα που εκπέμπει ο πυρήνας του φεγγαριού.
Παρά τις διαφορές τους, οι ωκεανοί του Εγκέλαδου και της Γης έχουν ένα κοινό σημαντικό χαρακτηριστικό. Είναι αλμυροί.
Οι παραλλαγές στο επίπεδο αλατότητας θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν ως κινητήρια δύναμη της κυκλοφορίας των ωκεανών στον Εγκέλαδο, όπως και στον Νότιο Ωκεανό της Γης, που περιβάλλει την Ανταρκτική.
«Οι βαρυτικές μετρήσεις και οι υπολογισμοί θερμότητας από το Cassini είχαν ήδη αποκαλύψει ότι το κέλυφος πάγου του Εγκέλαδου είναι πιο λεπτό στους πόλους παρά στον ισημερινό, κάτι μπου μπορεί να σχετίζεται με την τήξη, ενώ οι περιοχές με παχύ πάγο στον ισημερινό σχετίζονται με την κατάψυξη», δήλωσε ο Τόμπσον.
Αλλά αυτό επηρεάζει τα ρεύματα του ωκεανού, επειδή όταν το αλμυρό νερό παγώνει, απελευθερώνει τα άλατα και κάνει το περιβάλλον νερό βαρύτερο, αναγκάζοντάς το να βυθιστεί.
Το ακριβώς αντίθετο συμβαίνει σε περιοχές λεπτού πάγου στους πόλους που σχετίζονται με την τήξη.
«Η γνώση της κατανομής του πάγου μας επιτρέπει να θέσουμε περιορισμούς στα μοτίβα κυκλοφορίας», δήλωσε η απόφοιτος του Caltech, Ana Lobo.
«Ένα εξιδανικευμένο μοντέλο υπολογιστή, βασισμένο στις μελέτες του Thompson για την Ανταρκτική, υποδηλώνει ότι οι περιοχές κατάψυξης και τήξης, που προσδιορίζονται από τη δομή του πάγου, συνδέονται με τα ωκεάνια ρεύματα. «Αυτό θα δημιουργούσε μια κυκλοφορία πόλου προς ισημερινό που επηρεάζει την κατανομή της θερμότητας και των θρεπτικών ουσιών», τόνισε.
Οι επιστήμονες δεν έχουν εξαντλήσει τα στοιχεία που τους είχε στείλει το Cassini, το οποίο πραγματοποιούσε μελέτες για 20 χρόνια, πριν απενεργοποιηθεί. Η αποστολή του Cassini ολοκληρώθηκε τον Σεπτέμβριο του 2017, όταν κατέπεσε σκόπιμα στην ανώτερη ατμόσφαιρα του Κρόνου πριν εξαντληθούν τα καύσιμά του.
Το 2019, τα στοιχεία του Cassini αποκάλυψαν ότι μια λίμνη στο μεγαλύτερο φεγγάρι του Κρόνου, τον Τιτάνα, είναι πλούσια σε μεθάνιο και έχει βάθος 300 πόδια.
Άλλα 20 νέα φεγγάρια επιβεβαιώθηκαν σε τροχιά γύρω από τον μεγάλο αέριο πλανήτη το 2019, ξεπερνώντας τον Δία, γύρω από τον οποίο έχουν εντοπιστεί 79 φεγγάρια.
Οι αστρονόμοι ανακάλυψαν στο διάστημα ένα σπάνιο αστρικό σύστημα, στο οποίο υπάρχουν έξι άστρα που δημιουργούν έξι εκλείψεις μεταξύ τους, όταν παρατηρούνται από το ηλιακό σύστημα μας.
Πρόκειται για το σύστημα TIC 168789840 σε απόσταση περίπου 1.900 ετών φωτός από τη Γη.
Μία διεθνής ομάδα αστρονόμων ανακάλυψε το πιο μακρινό και άρα πιο πρώιμο κβάζαρ (λαμπρό ενεργό γαλαξιακό πυρήνα) στο διάστημα, σε απόσταση 13,03 δισεκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη.
Η ανακάλυψη έγινε μόνο 670 εκατομμύρια χρόνια μετά τη «Μεγάλη Έκρηξη» (Μπιγκ Μπανγκ), όταν το σύμπαν είχε μόλις το 5% της σημερινής ηλικίας του.
Μία πελώρια μαυρη τρύπα στο διάστημα
Το κβάζαρ, που βρίσκεται στον γαλαξία J0313-1803 και είναι τουλάχιστον 1.000 φορές πιο λαμπρό από όλον τον δικό μας γαλαξία, φιλοξενεί και τροφοδοτείται ενεργειακά από μία τεράστια μαύρη τρύπα, ισοδύναμη με τη μάζα άνω των 1,6 δισεκατομμυρίων ήλιων, η οποία είναι η πιο πρώιμη αυτού του μεγέθους που έχει βρεθεί μέχρι σήμερα. Το απρόσμενα μεγάλο μέγεθός της για τόσο πρώιμη μαύρη τρύπα εξέπληξε τους επιστήμονες, οι οποίοι δυσκολεύονται να εξηγήσουν την ύπαρξή της σε μία τόσο νεαρή φάση του σύμπαντος, καθώς θεωρητικά δεν υπήρχε αρκετός χρόνος για να γίνει τόσο μεγάλη, π.χ. μέσω συγχώνευσης μικρότερων μελανών οπών.
Το «απολίθωμα» ενός άγνωστου έως τώρα γαλαξία, κρυμμένου στα βάθη του δικού μας γαλαξία ανακάλυψαν οι αστρονόμοι. Ο «Ηρακλής» είχε συγκρουστεί πολύ παλιά, πριν από δέκα δισεκατομμύρια χρόνια, με τον δικό μας γαλαξία, από τον οποίο τελικά απορροφήθηκε.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον Ρικάρντο Σκίαβον του Πανεπιστημίου, Τζον Μουρς, του Λίβερπουλ, οι οποίοι έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό Monthly Notices της βρετανικής Βασιλικής Εταιρείας Αστρονομίας, έκαναν την ανακάλυψη μελετώντας τα δεδομένα από την έρευνα του ουρανού Sloan Digital Sky Survey (SDSS) και του παρατηρητηρίου APOGEE (Apache Point Observatory Galactic Evolution).
Η ανακάλυψη μπορεί να οδηγήσει σε αναθεώρηση της κατανόησης σχετικά με το πώς ο γαλαξίας μας έφθασε στη σημερινή μορφή του. Όταν έγινε η σύγκρουση με τον «Ηρακλή», ο δικός μας γαλαξίας ήταν ακόμη σε «νηπιακή» φάση. Σήμερα, τα απομεινάρια του «Ηρακλή» -άστρα και αέρια- εκτιμάται ότι αποτελούν ένα μεγάλο ποσοστό, περίπου το ένα τρίτο, της σφαιρικής άλω του δικού μας γαλαξία.
Η δημιουργία μεγαλύτερων γαλαξιών από τη σύγκρουση και απορρόφηση μικρότερων γαλαξιών είναι συχνό φαινόμενο στο σύμπαν. Τα απομεινάρια των παλαιότερων γαλαξιών συνήθως γίνονται αντιληπτά στην εξωτερική άλω, ένα τεράστιο, αλλά πολύ αραιό, νέφος άστρων που περιβάλλουν το κυρίως τμήμα του γαλαξία. Επειδή ο γαλαξίας μας «χτίστηκε» σταδιακά από έξω προς τα μέσα, η ανακάλυψη «απολιθωμάτων» πανάρχαιων γαλαξιών που έχουν απορροφηθεί απαιτεί να ψάξει κανείς στα κεντρικά μέρη του γαλαξία μας.
Ακριβώς γι’ αυτόν τον λόγο, δεν είχε γίνει έως τώρα αντιληπτή η σημαντική συμβολή του «Ηρακλή» στη διαμόρφωση του γαλαξία μας, επειδή η θέση του στα βάθη του γαλαξία μας τον κρύβει από τη Γη, καθώς παρεμβάλλονται νέφη διαστρικής σκόνης. Όμως, το APOGEE μπορεί να «δει» μέσα από αυτά τα νέφη στο εγγύς υπέρυθρο τμήμα του φάσματος, αντί για το ορατό που «τυφλώνεται» από τη σκόνη.
