Ο Δίας έκανε κάποτε άνω-κάτω το ηλιακό μας σύστημα;

Ο Δίας της ελληνικής μυθολογίας ήταν ένας μάλλον ιδιόρρυθμος θεός, με πολλά «σούρτα-φέρτα» και ενίοτε εκδικητικός...

Ο Δίας της αστρονομίας πιθανότατα δεν πήγαινε πίσω και στις καταστροφικές παραξενιές του οφείλεται το ότι το ηλιακό μας σύστημα φαίνεται να είναι τόσο ασυνήθιστο σε σχέση με τα άλλα που έχουν ανακαλυφθεί τα τελευταία χρόνια.

Νέες εκτιμήσεις και προσομοιώσεις σε υπολογιστή αμερικανών επιστημόνων θεωρούν πολύ πιθανό ότι κάποτε ο Δίας, με τον τεράστιο όγκο του, εισέβαλε στα ενδότερα του ηλιακού μας συστήματος και, ως ταύρος εν υαλοπωλείω, «καθάρισε» ό,τι έβρισκε μπροστά του. 

Κατέστρεψε έτσι την πρώτη γενιά των πλανητών, προτού ηρεμήσει και, απομακρυνόμενος, καταλήξει στην τωρινή τροχιά του. Αυτό σημαίνει ότι κάποτε στο ηλιακό μας σύστημα υπήρχαν πλανήτες που σήμερα δεν υπάρχουν πια.

Ο καθηγητής αστρονομίας Γκρέγκορι Λάφλιν του Πανεπιστημίου Σάντα Κρουζ της Καλιφόρνια και ο επίκουρος καθηγητής πλανητικής επιστήμης Κονσταντίν Μπατίγκιν του Πανεπιστημίου Caltech της Καλιφόρνια, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στα «Πρακτικά της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών» (PNAS) των ΗΠΑ, πιστεύουν ότι αυτό το σενάριο του «επιθετικού Δία» εξηγεί γιατί σήμερα το ηλιακό μας σύστημα διαφέρει τόσο πολύ από εκατοντάδες άλλα συστήματα εξωπλανητών που έχουν ανακαλυφθεί με τη βοήθεια διαστημικών (όπως το «Κέπλερ») και επίγειων τηλεσκοπίων.

Εκτιμάται ότι περίπου τα μισά άστρα σαν τον Ήλιο στον γαλαξία μας έχουν πλανήτες γύρω τους. Η βασική διαφορά όμως είναι ότι στο δικό μας ηλιακό σύστημα δεν υπάρχουν πλανήτες σε τροχιά πιο κοντινή στον Ήλιο από ό,τι ο Ερμής. Σε άλλα συστήματα, αντίθετα, είναι συνηθισμένο φαινόμενο να ανακαλύπτονται πλανήτες μεγαλύτεροι από τη Γη (οι λεγόμενες σούπερ Γαίες) σε απόσταση πολύ πιο κοντά στο άστρο τους.

Το σενάριο του περιπλανώμενου Δία που σπέρνει την καταστροφή στο διάβα του, είχε προταθεί για πρώτη φορά το 2001 από μια άλλη ομάδα αστρονόμων του Πανεπιστημίου Queen Mary του Λονδίνου, είχε επαναληφθεί από επιστήμονες του Αστεροσκοπείου της Νίκαιας στη Γαλλία το 2011 και τώρα ενισχύεται με τους νέους υπολογισμούς στις ΗΠΑ.

Σύμφωνα με αυτό το σενάριο, κατά τα πρώτα λίγα εκατομμύρια χρόνια ύπαρξης του ηλιακού συστήματος, ο Δίας διείσδυσε επιθετικά στην περιοχή κοντά στον νεαρό ακόμη Ήλιο, έως ότου στη συνέχεια σχηματίστηκε ο Κρόνος, γεγονός που ανάγκασε (λόγω των ισχυρών βαρυτικών αλληλεπιδράσεων) τον Δία να ανακρούσει πρύμναν και να μεταναστεύσει ξανά προς τα έξω, στη σημερινή πιο απομακρυσμένη από τον Ήλιο τροχιά του.

Οι νέοι υπολογισμοί δείχνουν ότι είναι πιθανό πως στις απαρχές του, το ηλιακό μας σύστημα ακολούθησε μια φάση κοινή στον γαλαξία μας, δημιουργώντας βραχώδεις πλανήτες με πυκνή ατμόσφαιρα πολύ κοντά στον ήλιο (καυτές σούπερ Γαίες), όπως τόσοι άλλοι εξωπλανήτες γύρω από τα μητρικά άστρα τους.

Όμως, ο γιγάντιος Δίας «καθάρισε» αυτή την αρχική ″φουρνιά″ πρωτοπλανητών, προκαλώντας -λόγω της βαρύτητάς του- ένα φοβερό ντόμινο συγκρούσεων, που θα θύμιζαν κοσμικό μπιλιάρδο, με τελικό αποτέλεσμα οι πρώτοι πλανήτες να καταλήξουν κομμάτια και θρύψαλα.

Ένα μέρος από αυτά τα απομεινάρια (γύρω στο 10% των αρχικών πρωτοπλανητών) σχημάτισαν εν καιρώ τη δεύτερη γενιά των πλανητών, μεταξύ των οποίων η Γη μας.

Αν αυτό πράγματι συνέβη, τότε οι εσωτερικοί και μικρότεροι πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος, δηλαδή ο Ερμής, η Αφροδίτη, η Γη και ο Άρης, είναι νεότεροι σε ηλικία σε σχέση με τους εξωτερικούς και πιο μεγάλους.

Μέχρι σήμερα έχει επιβεβαιωθεί η ανακάλυψη άνω των 1.000 εξωπλανητών στον γαλαξία μας. Σχεδόν 500 ηλιακά συστήματα έχουν βρεθεί να έχουν πάνω από έναν πλανήτη.

Το τυπικό σύστημα φαίνεται να περιλαμβάνει καυτές σούπερ Γαίες, που έχουν μάζα μερικές φορές μεγαλύτερη της Γης, σε τροχιές πολύ πιο κοντινές στο άστρο τους από ό,τι ο Ερμής σε σχέση με τον Ήλιο.

Αλλά και στα άλλα συστήματα που διαθέτουν γιγάντιους πλανήτες ίδιους ή μεγαλύτερους από τον Δία, αυτοί είναι επίσης πολύ πιο κοντά στο άστρο τους, από ό,τι ο Δίας και ο Κρόνος σε σχέση με τον Ήλιο.

Στον γαλαξία μας, ο σχηματισμός πλανητών σαν τον Δία είναι κάπως σπάνιος, όταν όμως συμβαίνει, τότε ο γιγάντιος εξωπλανήτης συνήθως βρίσκεται σε απόσταση από το άστρο του όσο η Γη από τον Ήλιο.

Φωτογραφίες από το διάστημα που δείχνουν το μεγαλείο του γαλαξία μας!

Γνωρίζουμε ότι το διάστημα είναι αχανές και ότι τα άστρα και οι πλανήτες απέχουν πολλά εκατομμύρια ή δισεκατομμύρια έτη φωτός από τον υπέροχο πλανήτη μας. Ωστόσο, αυτό που δεν γνωρίζουμε ή καλύτερα δεν θέλουμε να αποδεχθούμε είναι ότι η ύπαρξή μας αποτελεί ένα πολύ μικρό κομμάτι σε σύγκριση με το μέγεθός του.

Αυτή είναι η Γη, ο καθένας μας κατοικεί σε ένα πολύ μικρό κομμάτι της

Και αυτή είναι η μεγαλύτερη γειτονιά μας, την οποία έχουμε ξεκινήσει δειλά να εξερευνούμε

Αυτή σείονται η απόσταση από τη Γη στη Σελήνη, δεν φαίνεται και τόσο μακριά στη φωτογραφία

Συγκρίνοντας τη Γη μας με τον Κρόνο, τελικά είναι πιο μικρή απ' όσο νομίζουμε.

Και αν η Γη είχε τους δακτύλους του Κρόνου, τότε θα φαίνονταν κάπως έτσι

Πως φαίνεται πραγματικά η Γη σε σύγκριση με τους άλλους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος, και επειδή αισθανόμαστε τόσο σημαντική η εικόνα αποδεικνύει πως μάλλον δεν είμαστε

Έτσι φαίνεται η Γη από το φεγγάρι και τον Άρη

Αυτό είναι το μέγεθος του πλανήτη μας σε σύγκριση με τον ήλιο

Μην τρομάζετε ο ήλιος δεν είναι τόσο μεγάλος όσο φαίνεται, το μεγαλύτερο άστρο είναι ο Μέγας Κύων

Παρόλα αυτά κανένας ήλιος δεν μπορεί να συγκριθεί με τον γαλαξία μας

Ωστόσο και το μέγεθος του δικού μας γαλαξία είναι πολύ μικρό σε σύγκριση με άλλους γαλαξίες

Επειδή το διάστημα είναι αχανές υπάρχουν σε αυτό χιλιάδες γαλαξίες, όπου ο καθένας τους έχει τον δικό του ήλιο και τους δικούς του πλανήτες.

Επίσης ήξερες ότι τα άστρα που βλέπεις στον νυχτερινό ουρανό βρίσκονται ένα πολύ μικρό κομμάτι του γαλαξία

Και επειδή το διάστημα είναι αχανές, είναι φυσιολογικό να υπάρχουν σε αυτό μαύρες τρύπες που το μέγεθός τους ξεπερνά κατά πολύ αυτό των πλανητών και των δορυφόρων τους. Το μέγεθος μιας μαύρης τρύπας σε σύγκριση με αυτό του δορυφόρου της Γης

Δισεκατομμύρια φιλόξενοι πλανήτες στον Γαλαξία

Μια νέα μελέτη πολλαπλασιάζει τον αριθμό των πλανητών που πιθανώς να διαθέτουν ζωή

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  19/03/2015 12:38

Δισεκατομμύρια πλανήτες φιλικοί προς την ζωή υπάρχουν στον γαλαξία μας σύφμωνα με τη νέα μελέτη

Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει πολλές μελέτες τόσο για τον αριθμό των πλανητών στον γαλαξία μας όσο και για το ποιοι από αυτούς διαθέτουν συνθήκες φιλικές προς τη ζωή. Η τελευταία σχετική μελέτη αναφέρει ότι ο αριθμός των φιλόξενων για τη ζωή πλανητών στον Γαλαξία είναι πολύ μεγαλύτερος από όσο πιστεύαμε.

Κάπου υπάρχει ζωή

Ερευνητές από τη Δανία και την Αυστραλία με επικεφαλής τον Στέφεν Γιάκομπσεν του Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης μελέτησαν δεδομένα του διαστημικού τηλεσκοπίου Kepler το οποίο σάρωσε τον γαλαξία μας τα προηγούμενα χρόνια αναζητώντας εξωπλανήτες. Αναλύοντας αυτά τα δεδομένα οι ερευνητές υπολόγισαν τον αριθμό των άστρων του γαλαξία μας τα οποία διαθέτουν πλανητικά συστήματα και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι αρκετά δισεκατομμύρια από αυτά τα άστρα διαθέτουν από έναν ως τρεις βραχώδεις πλανήτες που βρίσκονται στη λεγόμενη κατοικήσιμη ζώνη. Βρίσκονται δηλαδή σε απόσταση τέτοια από το μητρικό τους άστρο ώστε να είναι δυνατόν να υπάρχει σε αυτούς νερό σε υγρή μορφή. Η παρουσία νερού σε υγρή μορφή συνδέεται άμεσα με την ύπαρξη ζωής έστω και σε μικροβιακό επίπεδο. H νέα μελέτη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Montlhy Notices of the Royal Astronomical Society».

Υπεριώδες «Βόρειο Σέλας» ανιχνεύθηκε στον Άρη

Δορυφόρος της NASA ανίχνευσε δύο δυσεξήγητα φαινόμενα στην ατμόσφαιρα του πλανήτη

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  19/03/2015 16:19

Καλλιτεχνική απεικόνιση του Maven να παρατηρεί το αρειανό σέλας Credit: (University of Colorado)

Γούντλαντς, Τέξας 

Δορυφόρος της NASA που μελετά το γεωλογικό παρελθόν του Άρη ανίχνευσε δύο δυσεξήγητα φαινόμενα στην ατμόσφαιρα του πλανήτη: ένα μυστηριώδες σύννεφο σκόνης σε μεγάλο υψόμετρο και ένα σέλας που φθάνει βαθιά στην ατμόσφαιρα και λάμπει στο υπεριώδες τμήμα του φάσματος.

Από πού «προέρχονται»;

Το μυστηριώδες σύννεφο που ανακαλύφθηκε από το σκάφος Maven αποτελείται από σωματίδια σκόνης που κινούνται σε ύψος 150 έως 300 χιλιομέτρων. Η προέλευσή τους παραμένει άγνωστη, ωστόσο οι ερευνητές της NASA προτείνουν τέσσερις πιθανές εξηγήσεις: μπορεί να είναι σκόνη που παρασύρθηκε από την επιφάνεια μέσω άγνωστου μηχανισμού· σκόνη που προέρχεται από τα δύο μικρά φεγγάρια του Άρη, τον Φόβο και τον Δήμο· σωματίδια που αποσπάστηκαν από κομήτες· ή διαπλανητική σκόνη που μεταφέρθηκε στον Άρη από τον ηλιακό άνεμο.

Το δεύτερο δυσεξήγητο φαινόμενο είναι το σέλας που καταγράφηκε από τις 20 έως τις 25 Δεκεμβρίου σε μεγάλο τμήμα του βόρειου ημισφαιρίου. Σέλας έχει ανιχνευτεί στον Άρη και παλαιότερα, όχι όμως σε τόσο μικρή απόσταση από την επιφάνεια. Το σέλας, τόσο στη Γη όσο και σε άλλους πλανήτες, είναι λάμψεις που προέρχονται από τη σύγκρουση φορτισμένων σωματιδίων με μόρια της ατμόσφαιρας.


Χάρτης των λάμψεων του σέλαος στο βόρειο ημισφαίριο του Άρη (Πηγή: University of Colorado)

Στην περίπτωση της Γης, το μαγνητικό πεδίο του πλανήτη εκτρέπει αυτά τα σωματίδια προς τους πόλους, οπότε το σέλας εμφανίζεται μόνο στις περιοχές του βόρειου και του νότιου πόλου. Ο Άρης, αντίθετα, έχει χάσει το μαγνητικό πεδίο του, οπότε τα εισερχόμενα σωματίδια βομβαρδίζουν ολόκληρη την ατμόσφαιρα και μπορούν να δημιουργούν σέλας σε  μεγάλο τμήμα του πλανήτη. Το γεγονός ότι τα σωματίδια χτυπούν απευθείας την ατμόσφαιρα ίσως εξηγεί το χαμηλό ύψος του αρειανού σέλαος.

Οι τελευταίες παρατηρήσεις του Maven παρουσιάστηκαν στο 46ο Συνέδριο Σεληνιακής και Πλανητικής Επιστήμης που πραγματοποιείται στο Τέξας. Η αποστολή εκτοξεύτηκε το 2013 με στόχο να διερευνήσει πώς ο Άρης έχασε τις θάλασσες και το μεγαλύτερο μέρος της ατμόσφαιράς του.

Σούπερ αστρικό μαιευτήριο!

Εντοπίστηκε νεφέλωμα στο οποίο βρίσκονται υπό δημιουργία περισσότερα από ένα εκατομμύριο άστρα

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  19/03/2015 15:58

Οι ερευνητές έδωσαν την παραπάνω φωτογραφία στη δημοσιότητα. Στο γαλάζιο φόντο είναι ο γαλαξίας NGC 5253 όπως τον έχει φωτογραφίσει το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble. Μέσα στην εικόνα του Hubble με ερυθρό και κίτρινο χρώμα απεικονίζονται αέρια τα οποία εντόπισε η συστοιχία Submillimeter Array. Η λαμπρή περιοχή που ξεχωρίζει είναι το νεφέλωμα Cloud D μέσα στο οποίο γεννιούνται συνεχώς νέα άστρα. Credit: (Jean Turner)

Μια εκπληκτική ανακάλυψη έκανε διεθνής ερευνητική ομάδα χρησιμοποιώντας τη συστοιχία ραδιοτηλεσκοπίων Submillimeter Array που βρίσκεται στη Χαβάη. Οι επιστήμονες εντόπισαν σε έναν από τους μικρότερους γαλαξίες του γαλαξιακού σμήνους στο οποίο ανήκει και ο δικός μας γαλαξίας, ένα σούπερ αστρικό μαιευτήριο. Πρόκειται για ένα νεφέλωμα στον γαλαξία NGC 5253 που βρίσκεται στον αστερισμό του Κενταύρου. Οι ερευνητές εντόπισαν ένα μυστηριώδες νέφος που αποτελείται από υψηλής θερμοκρασίας αέρια μέσα στο οποίο γεννιούνται με τρομερή ταχύτητα νέα άστρα. 

Οι επιστήμονες υπολόγισαν ότι στο νεφέλωμα που ονομάστηκε Cloud D βρίσκονται υπό διαδικασία σχηματισμού περισσότερα από ένα εκ. άστρα! Το νεφέλωμα έχει ένα δισ. φορές μεγαλύτερη φωτεινότητα από τον Ηλιο. Η γέννηση ενός άστρου παράγει μια σειρά από κοσμικά φαινόμενα και, όπως είναι ευνόητο, στο εν λόγω νεφέλωμα οι επιστήμονες μπορούν να τα παρατηρήσουν να εξελίσσονται... μαζικά. Η ανακάλυψη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature».

Οι μαύρες τρύπες του Ηλιου

Δύο γιγάντιες κηλίδες σχηματίστηκαν στους πόλους του μητρικού μας άστρου

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  18/03/2015 11:13

Μια από τις εικόνες των πελώριων κηλίδων που έχουν σχηματιστεί στον Ηλιο. Credit (NASA/SDO)

Χιούστον 

Τα τελευταία 24ωρα σχηματίστηκαν στον Ηλιο δύο γιγάντιες κηλίδες. Οι κηλίδες αυτές δημιουργήθηκαν στους πόλους του μητρικού μας άστρου και το εύρος τους είναι τέτοιο που τις κάνει να μοιάζουν με... μαύρες τρύπες. Η μεγαλύτερη εκ των δύο κηλίδων βρίσκεται στον νότιο πόλο του Ηλιου και καλύπτει έκταση περίπου 230 δισ. χλμ! Είναι από τις μεγαλύτερες κηλίδες που έχουν εντοπιστεί στον Ηλιο εδώ και δεκαετίες. Το διαστημικό παρατηρητήριο SDO της NASA που μελετά τον Ηλιο κατέγραψε εντυπωσιακές εικόνες από το φαινόμενο που βρίσκεται σε εξέλιξη.

Οι κηλίδες

Στον Ηλιο εμφανίζονται συχνά οι λεγόμενες «ηλιακές κηλίδες», σκοτεινά σημεία όπου η θερμοκρασία είναι αισθητά χαμηλότερη από τις υπόλοιπες περιοχές του άστρου. Οι ηλιακές κηλίδες προκαλούνται από διαταραχές του ηλιακού μαγνητικού πεδίου. Ο αριθμός τους αυξομειώνεται (από το ελάχιστο στο μέγιστο και ξανά στο ελάχιστο) κάθε 11 χρόνια, χρονικό διάστημα που μεσολαβεί ανάμεσα στην αντιστροφή των μαγνητικών πόλων του Ήλιου.

Η δράση των κηλίδων προκαλεί το φαινόμενο των «ηλιακών καταιγίδων» (ή ηλιακών εκλάμψεων), την εκτόξευση τεράστιων ποσοτήτων φορτισμένων σωματιδίων. Οι ηλιακοί άνεμοι οδηγούν αυτά τα σωματίδια σε όλα τα μήκη και πλάτη του ηλιακού μας συστήματος. Τις τελευταίες δεκαετίες οι επιστήμονες παρατηρούν τον Ηλιο σε καθημερινή βάση και μελετούν το συγκεκριμένο φαινόμενο. Αν τα φορτισμένα σωματίδια φθάσουν στη Γη μπορούν να προκαλέσουν πολλά προβλήματα στα τηλεπικοινωνιακά δίκτυα, στα συστήματα πλοήγησης (αεροσκάφη κ.α.) καθώς και στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.

Λύθηκε το μυστήριο των αμμόλοφων του κομήτη 67P

Τους δημιουργούν «σβώλοι» ύλης που μετακινούνται στην επιφάνειά του

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  17/03/2015 16:40

Οι μεγάλοι σβώλοι που υπάρχουν στον κομήτη 67P είναι υπεύθυνοι για τους αμμόλοφους που υπάρχουν σε αυτόν. Credit: (ESA)

Ενα από τα αινίγματα του κομήτη 67P που εξερευνά το διαστημικό σκάφος Rosetta φαίνεται ότι λύνεται από τους ειδικούς. Οι παρατηρήσεις αποκάλυψαν στην επιφάνειά του την παρουσία αμμόλοφων ο σχηματισμός των οποίων δεν μπορούσε να εξηγηθεί αφού στον κομήτη δεν φυσούν άνεμοι που θα μπορούσαν να είναι υπεύθυνοι για τη δημιουργία τους. Κάποιοι επιστήμονες υποστήριξαν ότι κατά την κίνηση του κομήτη παράγονται κάποιες ριπές ανέμου οι οποίες είναι αυτές που δημιουργούν τους αμμόλοφους. Τα μέλη της αποστολής Rosetta τελικά φαίνεται ότι βρήκαν την απάντηση στο μυστήριο. Στο συνέδριο Σεληνιακής και Πλανητικής Επιστήμης (LPSC) που διεξάγεται στο Τέξας ανακοίνωσαν ότι οι αμμόλοφοι σχηματίζονται από τους μεγάλους «σβώλους» ύλης που υπάρχουν στον κομήτη και οι οποίοι μετακινούνται μόνοι τους αναταράσσοντας την επιφάνεια του.

Οι σβώλοι

Ο κομήτης 67P φαίνεται να αποτελείται από σχεδόν ισομεγέθεις «σβώλους», οι οποίοι πιθανώς αποτελούν τους αρχικούς δομικούς λίθους του ηλιακού μας συστήματος. Αν αυτό επιβεβαιωθεί, θα πρόκειται για σημαντική ανακάλυψη, κατά τους επιστήμονες. Η αρχική σκόνη και τα αέρια πιθανώς δημιούργησαν τα πρώτα «βότσαλα» και αυτά, με τη σειρά τους, τους μεγαλύτερους «σβώλους» διαμέτρου περίπου τριών μέτρων ο καθένας. Από τη συγκόλλησή τους, τελικά δημιουργήθηκε ο πυρήνας του κομήτη. 

O πυρήνας αυτός είναι πολύ πιο «αφράτος» και πορώδης από ό,τι προβλεπόταν (κατά 70% έως 80% το εσωτερικό του πιστεύεται ότι είναι κενός χώρος). Υπάρχει μια περίπτωση να πρόκειται για δύο μικρότερους κομήτες που κάποια στιγμή συνενώθηκαν.

Ο Εγκέλαδος έχει υπόγεια «τζακούζι»!

Αυξάνονται οι πιθανότητες ύπαρξης εξωγήινης ζωής στον δορυφόρο του Κρόνου

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  16/03/2015 13:27

Ερευνητές της NASA εντόπισαν υδροθερμικές πηγές στον Εγκέλαδο που τροφοδοτούν τα γκέιζερ του δορυφόρου και στις οποίες πιθανώς να φιλοξενούνται κάποιες μορφές ζωής Credit: (NASA/JPL-Caltech)

Ουάσινγκτον 

Το διαστημικό σκάφος Cassini από το 2004 εξερευνά το σύστημα του Κρόνου. Οι παρατηρήσεις και τα δεδομένα από τον Εγκέλαδο δείχνουν ότι 30-40 χλμ κάτω από την παγωμένη επιφάνεια του δορυφόρου του Αρχοντα των Δαχτυλιδιών υπάρχει ένας ωκεανός που πιθανώς να φιλοξενεί κάποιες μορφές ζωής. Νέες αναλύσεις των δεδομένων που στέλνει το Cassini δείχνουν ότι σε κάποια σημεία του ωκεανού στον Εγκέλαδο υπάρχουν υδροθερμικές πηγές! Η ύπαρξη αυτών των πηγών αυξάνει θεαματικά τις πιθανότητες να έχουν αναπτυχθεί εκεί κάποιες μορφές ζωής και καθιστά πλέον τον Εγκέλαδο πρώτο στόχο για την αναζήτηση ζωής έξω από τη Γη.

Αποστολή στα γκέιζερ

Ορισμένοι επιστήμονες έχουν υποστηρίξει ότι η ζωή στη Γη ξεκίνησε σε παρόμοιους γεωλογικούς σχηματισμούς πριν από δισεκατομμύρια χρόνια, οπότε γίνεται αντιληπτή η σημασία του να βρεθεί κάτι ανάλογο κάπου αλλού στο ηλιακό μας σύστημα.

«Τα νέα ευρήματα ενισχύουν την πιθανότητα ο Εγκέλαδος, ο οποίος διαθέτει έναν υπόγειο ωκεανό και δείχνει αξιοσημείωτη γεωλογική δραστηριότητα, να έχει περιβάλλοντα κατάλληλα για ζωντανούς οργανισμούς», δήλωσε ο Τζον Γκρούνσφελντ της NASA.

Η υδροθερμική δραστηριότητα λαμβάνει χώρα, όταν το θαλασσινό νερό από το οποίο τρέφονται βακτήρια και άλλοι οργανισμοί διεισδύει κάτω από τα πετρώματα του βυθού και στη συνέχεια, έχοντας εμπλουτιστεί με διάφορα μέταλλα, ξεπηδά σαν καυτό διάλυμα από «καμινάδες» τύπου γκέιζερ.

Οι μελέτες

Οι επιστήμονες παρουσίασαν δύο ξεχωριστές μελέτες για την ανακάλυψή τους, στις επιθεωρήσεις «Nature» και «Geophysical Research Letters». Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις τους, ο βραχώδης πυρήνας του Εγκέλαδου είναι ιδιαίτερα πορώδης, με συνέπεια το νερό να μπορεί να «τρυπώσει» κάτω από τον βυθό. Έτσι, αφού αλληλεπιδράσει με τα πετρώματα, διατηρείται ενεργή η υδροθερμική δραστηριότητα, η οποία θερμαίνει το νερό του βυθού έως τους 90 βαθμούς Κελσίου, δηλαδή κοντά στο σημείο βρασμού. Σε αυτή τη δραστηριότητα, πιθανότατα αποδίδεται και το μεθάνιο, που ανιχνεύθηκε πάνω από τον νότιο πόλο του δορυφόρου.

Για πρώτη φορά γεωλογική δραστηριότητα στον Εγκέλαδο έγινε αντιληπτή από τα όργανα του Cassini το 2005. Οι κατοπινές παρατηρήσεις οδηγούν στην εκτίμηση ότι κάτω από την παγωμένη επιφάνεια του δορυφόρου, πάχους 30 έως 40 χιλιομέτρων, υπάρχει ένας ωκεανός βάθους έως δέκα χιλιομέτρων (δηλαδή σχεδόν όσο της Γης).

Ο Εγκέλαδος, που ανακαλύφθηκε το 1789 έχει διάμετρο 505 χλμ. και είναι το έκτο μεγαλύτερο φεγγάρι του Κρόνου. Οι νέες ενδείξεις, που είναι σημαντικές για τους αστροβιολόγους, καθιστούν πλέον τον Εγκέλαδο στόχο προτεραιότητας για την εξερεύνησή του. Το Cassini θα περάσει άλλες τρεις φορές πάνω από τον Εγκέλαδο έως το τέλος του 2015, προτού ολοκληρώσει την αποστολή του με μια βουτιά θανάτου στον ίδιο τον Κρόνο το 2017.

Τρομερά πράγματα που συμβαίνουν στο διάστημα

Τι μπορεί να πάθει ένας άνθρωπος

Το διάστημα είναι ένα κενό χωρίς αέρα να αναπνέουμε ή πίεση. Η θερμοκρασία είναι είτε εξαιρετικά υψηλή σε βαθμό που βράζεις είτε εξαιρετικά χαμηλή, δηλαδή παγωνιά ενώ τα αστέρια εκπέμπουν τεράστιες ποσότητες υπεριώδους ακτινοβολίας.

Οπότε αν κάποιος βρεθεί στο διάστημα, όπως ο... Τζορτζ Κλούνεϊ στο Gravity, αλλά χωρίς τη διαστημική στολή, τότε την έχει πολύ άσχημα. Κινδυνεύει λοιπόν από τα εξής:

1. Ασφυξία. Αν λοιπόν βρεθείτε στο διάστημα και δε φοράτε διαστημική στολή, αμέσως θα νοιώσετε όλον τον αέρα να βγαίνει από τα πνευμόνια σας. Στο διάστημα δεν υπάρχει πίεση, οπότε ο αέρας θα έβγαινε επώδυνα από το στήθος σας σκίζοντας τους ιστούς του σώματός σας. Στο περιβάλλον του διαστήματος, χρειάζονται μόνο 15 δευτερόλεπτα για να χρησιμοποιήσει το σώμα όλο το οξυγόνο που υπάρχει στο αίμα. Τη στιγμή που το αίμα, χωρίς οξυγόνο, θα πάει στον εγκέφαλό σας, τότε θα λιποθυμήσετε.

2. Απώλεια ελέγχου του εντέρου. Η δραματική έλλειψη οξυγόνου προκαλεί απώλεια ελέγχου σε πολλές λεθτουργίες του σώματος. Μάλιστα, ένα πείραμα που έγινε το 1965 με σκυλιά έδειξε εκτός της απώλειας αξυγόνου από τους πνεύμονες και άμεση απώλεια ελέγχου του εντέρου. Οπότε μάλλον θα τα κάνετε πάνω σας.

3. Το αίμα βράζει. Όσο χαμηλότερη είναι η πίεση, τόσο μειώνεται το σημείο βρασμού. Γι'αυτό το λόγο το νερό βράζει πολύ γρηγορότερα στην κορυφή του βουνού απ' ό,τι στους πρόποδες. Στο διάστημα που δεν υπάρχει καθόλου πίεση, οπότε το σημείο βρασμού του αίματος μπορεί να πέσει στο επίπεδο της θερμοκρασίας του σώματος. Αυτό σημαίνει επίσης ότι και το σάλιο θα βράσει τη γλώσσα.

4. Μπλοκαρισμένη κυκλοφορία και αγγεία που εκρήγνυνται. Το αίμα που βράζει θα πλημμυρίσει τα ζωτικά σας όργανα. Αυτό από μόνο του αρκεί για να σας σκοτώσει. Σε περίπτωση που δε σας σκοτώσει, τότε θα πάθετε έμφραγμα. Οι φούσκες στο αίμα θα προκαλέσουν έκρηξη στα αγγεία, με αποτέλεσμα να γεμίσετε μελανιές.

5. Φούσκωμα. Αν το αίμα σας βράσει, τότε θα φουσκώσει το δέρμα σας. Η NASA έχει ξεκαθαρίσει ότι το σώμα δε θα εκραγεί και τα μάτια δε θα πεταχτούν έξω, όπως δείχνουν οι ταινίες επιστημονικής φαντασίας, αλλά το πρήξιμο είναι πολύ επώδυνο.

6. Κάψιμο από τον ήλιο. Ακόμη και αν είστε αναίσθητος, τα προβλήματα θα συνεχιστούν. Αν βρίσκεστε με το πρόσωπο προς τον ήλιο, η θερμοκρασία είναι 121 βαθμοί Κελσίου, οπότε θα καείτε αμέσως.

7. Μετάλλαξη κυττάρων. Τα κύτταρά σας θα βομβαρδιστούν από ακτίνες από άλλα αστέρια. Υπεριώδης ακτινοβολία, ακτίνες γάμμα και χ θα βομβαρδίσουν τα κύτταρά σας, αλλά δε θα σας δώσουν υπερδυνάμεις. Αν επιζήσετε αρκετά έως ότου κάποιος σας σώσει, το πιθανότερο είναι σύντομα να πεθάνετε από δηλητηρίαση ή καρκίνο.

8. Παγωνιά. Αν δεν είστε στη μεριά του ήλιου, τότε η θερμακρασία είναι περίπου 260 βαθμοί κάτω από το μηδέν. Αυτό, σύμφωνα με τη NASA, δε σημαίνει απαραίτητα ότι θα παγώσετε μέχρι θανάτου. Άλλωστε, ακόμη και στο διάστημα, οι μυς σας παράγουν θερμότητα.

Πέραν όλων αυτών, υπάρχει ακόμη ελπίδα να ζήσετε. Το 1965, οι επιστήμονες είχαν κάνει πειράματα σε κενό αέρος και με χιμπατζήδες, οι οποίοι επέζησαν χωρίς μεγάλη ζημιά μετά από 3,5 λεπτά στο κενό. Ένας χιμπατζής έπαθε καρδιακή προσβολή μετά από τρία λεπτά. Σε γενικές γραμμές, οι επιστήμονες συγκλίνουν στην άποψη ότι αν σας σώσουν μέσα σε ένα λεπτό, μπορεί να επιβιώσετε.

Ο γαλαξίας μας είναι 50% μεγαλύτερος;

Πιθανώς διαθέτει έναν ακόμη δακτύλιο άστρων που θεωρούσαμε ότι ανήκει σε γειτονικό γαλαξία

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  16/03/2015 12:18

Ο γαλαξίας μας είναι ίσως 50% μεγαλύτερος από ό,τι πιστεύαμε

Νέα Υόρκη 

Ερευνητές του Πολυτεχνικού Ινστιτούτου Rensselaer στη Νέα Υόρκη υποστηρίζουν ότι ο γαλαξίας μας είναι 50% μεγαλύτερος από όσο πιστεύαμε μέχρι σήμερα. Οι ερευνητές επανεξέτασαν τον Εξώτερο Δακτύλιο ή Δακτύλιο του Μονόκερου. Πρόκειται για έναν δακτύλιο αστέρων ο οποίος μέχρι σήμερα πιστευόταν ότι ανήκει στον γαλαξία του Μεγάλου Κυνός, έναν γαλαξία νάνο που ανακαλύφθηκε πρόσφατα να περιφέρεται γύρω από τον δικό μας. Οι ερευνητές, με βάση τις παρατηρήσεις τους, εκτιμούν ότι ο Δακτύλιος του Μονόκερου βρίσκεται σε απόσταση 65 χιλιάδων ετών φωτός από το κέντρο του γαλαξία μας και έχει συνολικό μήκος 200 χιλιάδες έτη φωτός. 

Αν ο ισχυρισμός των ερευνητών επιβεβαιωθεί αυτό θα σημαίνει ότι ο γαλαξίας μας δεν έχει διάμετρο 100 χιλιάδες έτη φωτός, όπως πιστεύουν σήμερα οι επιστήμονες, αλλά 150 χιλιάδες έτη φωτός ενώ φυσικά αυξάνεται πολύ και ο αριθμός των άστρων του.

Σύμφωνα με τους ερευνητές. οι κοσμικές αλληλεπιδράσεις του γαλαξία μας με τους γειτονικούς του γαλαξίες δημιουργούν την ψευδαίσθηση ότι ο συγκεκριμένος δακτύλιος δεν ανήκει στον δικό μας γαλαξία αλλά σε κάποιον άλλο, γεγονός που είχε ξεγελάσει μέχρι σήμερα τους ειδικούς.

Γαλαξιακή «σύρραξη» αποτυπώνεται οπτικά

Ερευνητές είδαν το εντυπωσιακό φαινόμενο της σύγκρουσης γαλαξιών και συνέθεσαν μια εικόνα για να το παρουσιάσουν

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  16/03/2015 12:08

Ποτάμια πλάσματος, γαλαξίες διαφόρων τύπων και άγνωστα κοσμικά αντικείμενα παρουσιάζονται στην εικόνα που δημιούργησαν οι ερευνητές

Ουάσινγκτον 

Οι συγκρούσεις γαλαξιών είναι ένα σύνηθες αλλά πάντα εκπληκτικό από πολλές απόψεις κοσμικό φαινόμενο πόσο μάλλον όταν δεν συγκρούονται δύο γαλαξίες αλλά ολόκληρα σμήνη γαλαξιών! Επιστήμονες του Εθνικού Αστεροσκοπείου Ραδιοαστρονομίας των ΗΠΑ χρησιμοποίησαν τη συστοιχία ραδιοτηλεσκοπίων VLA που βρίσκεται στο Νότιο Μεξικό για να παρατηρήσουν την περιοχή Abell 2256 που βρίσκεται σε απόσταση 800 εκ. ετών φωτός από εμάς - στην περιοχή αυτή  υπάρχουν πολλά μεγάλα σμήνη γαλαξιών. Οι ερευνητές είδαν να βρίσκονται σε εξέλιξη συγκρούσεις ανάμεσα σε ορισμένα από αυτά τα σμήνη τα οποία αποτελούνται από εκατοντάδες γαλαξίες το καθένα.

Η οπτικοποίηση 

Η ανακάλυψη είναι πολύ σημαντική επειδή η συγκεκριμένη κοσμική διαδικασία παράγει μια σειρά από αντικείμενα και φαινόμενα τα οποία είναι ορατά μόνο στα ραδιοτηλεσκόπια, δηλαδή στο ηλεκτρομαγνητικό φάσμα των ραδιοκυμάτων και για αυτό είναι ακόμη άγνωστα στους επιστήμονες. Οι ερευνητές επεξεργάστηκαν τις εικόνες που κατέγραψαν τα ραδιοτηλεσκόπια έτσι ώστε να γίνουν οι εικόνες αυτές αντιληπτές από το ανθρώπινο μάτι. Με απλά λόγια, οι ερευνητές παρουσιάζουν οπτικά τι θα έβλεπε ένας άνθρωπος κοιτώντας την Abell 2256  αν μπορούσαν τα μάτια του να βλέπουν εκτός από το ορατό φως και τα ραδιοκύματα.

Οπως φαίνεται στην εικόνα που δόθηκε στη δημοσιότητα, αυτό που θα έβλεπε ο παρατηρητής θα ήταν γιγάντια ποτάμια πλάσματος (ύλη σε ελεύθερη κατάσταση) τα οποία παράγονται από τις γαλαξιακές συγκρούσεις. Οι εκατοντάδες φωτεινές κουκκίδες αναπαριστούν γαλαξίες που εμπλέκονται στις συγκρούσεις. Με ερυθρό χρώμα οι ερευνητές σημειώνουν ορισμένους από αυτούς τους γαλαξίες που έχουν χαρακτηριστικά παρόμοια με τον δικό μας γαλαξία, Με μπλε χρώμα σημειώνονται ραδιογαλαξίες που αποτελούν τύπους ενεργών γαλαξιών οι οποίοι είναι πολύ λαμπροί στα ραδιοκύματα. Με πράσινο χρώμα σημειώνεται το κοσμικό ωστικό κύμα που παράγεται από τις συγκρούσεις, ένα ωστικό κύμα που αποτελείται σίγουρα από ακτινοβολία αλλά και διαφόρων μορφών ύλη. Στην εικόνα υπάρχουν επίσης και διάφορα αντικείμενα την ταυτότητα των οποίων δεν γνωρίζει ακόμη κανείς.

Οπως είναι ευνόητο, η ανακάλυψη και η οπτικοποίησή της αναμένεται να προσφέρουν νέα σημαντικά στοιχεία για τη δομή, τη λειτουργία και την εξέλιξη του Σύμπαντος.

Ο «απέραντος ωκεανός» του Γανυμήδη

Το μεγαλύτερο φεγγάρι του Ηλιακού Συστήματος κρύβει έναν παγκόσμιο... ωκεανό

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  13/03/2015 16:00

O Γανυμήδης, εδώ σε εικόνα της αποστολής Galileo, είναι πολύ μεγαλύτερος από τη Σελήνη

Ουάσινγκτον 

Ο δορυφόρος του Δία, Γανυμήδης, το μεγαλύτερο φεγγάρι του Ηλιακού Συστήματος, φαίνεται ότι κρύβει κάτω από την επιφάνειά του έναν παγκόσμιο ωκεανό, ο οποίος μάλιστα περιέχει περισσότερο θαλασσινό νερό από ό,τι όλοι οι ωκεανοί της Γης μαζί.

Νέες παρατηρήσεις του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble επιβεβαιώνουν την παλιά υποψία των πλανητολόγων για το υγρό εσωτερικό του Γανυμήδη, αναφέρει διεθνής ερευνητική ομάδα στο Journal of Geophysical Research.

Ο Γανυμήδης έρχεται έτσι να προστεθεί στη λίστα των δορυφόρων που κρύβουν υπόγειους ωκεανούς, μαζί με την Ευρώπη του Δία και δύο φεγγάρια του Κρόνου, τον Εγκέλαδο και τον Τιτάνα -και είναι οι καλύτεροι γνωστοί στόχοι για την αναζήτηση μικροβιακής ζωής.

Από τις υποψίες στις ενδείξεις

Οι πρώτες υποψίες για τον Γανυμήδη χρονολογούνται στην εποχή που οι αστρονόμοι πρωτοείδαν την λεία, λευκή επιφάνεια του δορυφόρου: η ομαλότητα του φλοιού και η απουσία κρατήρων μαρτυρούν ότι κάποια υπόγεια δύναμη πρέπει να ανανεώνει την επιφάνεια του φεγγαριού.

Οι πρώτες άμεσες ενδείξεις ήρθαν το 2002, όταν η αποστολή Galileo της NASA χαρτογράφησε για πρώτη φορά το μαγνητικό πεδίο του δορυφόρου. Οι μετρήσεις, όμως, δεν ήταν επαρκείς για να επιβεβαιωθεί η θεωρία.

Την οριστική απάντηση δείχνει τώρα να προσφέρει η υπεριώδης όραση του Hubble. Ο Γανυμήδης είναι ο μόνος δορυφόρος που διαθέτει μαγνητικό πεδίο. Το πεδίο αυτό παράγει ένα διπλό σέλας, πάνω από το βόρειο και το νότιο πόλο, το οποίο αποτελείται από λωρίδες ηλεκτρισμένου αερίου που λάμπει στο υπέρυθρο φάσμα.

Λόγω της αλληλεπίδρασης του μαγνητικού πεδίου του Γανυμήδη με το πανίσχυρο μαγνητικό πεδίο του Δία, το διπλό σέλας μετακινείται διαρκώς πάνω-κάτω. Οι παρατηρήσεις του Hubble δείχνουν όμως ότι η ταλάντωση αυτή μετριάζεται από ένα τρίτο μαγνητικό πεδίο, το οποίο προκαλείται από την επίδραση του πεδίου του Δία στο θαλασσινό, αγώγιμο νερό ενός υπόγειου ωκεανού.

Λόγω του μαγνητικού πεδίου του ωκεανού, η ταλάντωση του διπλού σέλατος περιορίζεται από τις 6 στις 2 μοίρες, αναφέρουν οι ερευνητές.

Εκτιμούν ότι ο κρυμμένος ωκεανός είναι αχανής, με βάθος 60 χιλιομέτρων. Θα είναι πάντως δύσκολο να εξερευνηθεί άμεσα, καθώς κρύβεται κάτω από 150 χιλιόμετρα πάγου.

JAXA: Aσύρματη ηλεκτρική ενέργεια από το διάστημα στη Γη

Τη μεταφορά ηλεκτρικής ενέργειας δια αέρος χωρίς τη χρήση καλωδίων πέτυχαν ιάπωνες ερευνητές. Στο πείραμά τους τόσο η απόσταση των 55 μέτρων όσο και η ηλεκτρική ισχύς των 1,8 Κιλοβάτ ήταν περιορισμένες, ωστόσο ανοίγονταιτεράστιες δυνατότητες για ηλεκτροπαραγωγή στο διάστημα και αποστολή της ενέργειας στη Γη.

Οι επιστήμονες της Ιαπωνικής Υπηρεσίας Εξερεύνησης του Διαστήματος (JAXA) χρησιμοποίησαν μικροκύματα για να μεταδώσουν από ένα πομπό σε ένα δέκτη ρεύμα ικανό να ζεστάνει μια κατσαρόλα. «Είναι η πρώτη φορά που κάποιος κατάφερε να στείλει σχεδόν δύο κιλοβάτ ηλεκτρικής ενέργειας μέσω μικροκυμάτων σε ένα μικρό στόχο, χρησιμοποιώντας μια συσκευή ελέγχου μεγάλης κατευθυντικότητας», δήλωσε εκπρόσωπος της JAXA, η οποία εδώ και χρόνια εργάζεται για τη δημιουργία διαστημικών σταθμών παραγωγής ρεύματος.

Η διαστημική παραγωγή ηλεκτρισμού έχει πολλάπλεονεκτήματα σε σχέση με την παραγωγή στη Γη, κυρίως ότι είναι πάντα διαθέσιμη, ανεξαρτήτως καιρού ή ώρας. Αν και οι δορυφόροι, καθώς και ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός (ISS) χρησιμοποιούν την ηλιακή ενέργεια, την οποία μετατρέπουν σε ηλεκτρική για τις ανάγκες τους, η ασύρματη μετάδοση ρεύματος στη Γη ανήκει, προς το παρόν στη σφαίρα της επιστημονικής φαντασίας.

Η JAXA οραματίζεται ένα δίκτυο δορυφόρων με ηλιακούς συλλέκτες και κεραίες, σε ύψος περίπου36.000 χιλιομέτρων από την επιφάνεια του πλανήτη μας, που θα συλλέγουν το φως του Ήλιου, θα το μετατρέπουν σε ρεύμα και θα το διακτινίζουν πίσω στη Γη.

Όμως, όπως είπε ο εκπρόσωπός της, μπορεί να περάσουν δεκαετίες, έως ότου υπάρξει πρακτική εφαρμογή της φιλόδοξης τεχνολογίας. Εκτίμησε ότι αυτό, στην καλύτερη περίπτωση, θα συμβεί στη δεκαετία του 2040. Η ιδέα είχε γεννηθεί κατά τη δεκαετία του 1960 στις ΗΠΑ, ωστόσο η Ιαπωνία επένδυσε κεφάλαια και επιστημονικό δυναμικό για να την αναπτύξει καθώς είναι μια νησιωτική χώρα με ελάχιστους ορυκτούς πόρους.

Η ανάγκη εξεύρεσης εναλλακτικών, αλλά και καθαρών πηγών ενέργειας μετά το πυρηνικό δυστύχημα της Φουκουσίμα το Μάρτιο του 2011 κατέστη επείγουσα και η χώρα του “Ανατέλλοντος Ηλίου” επενδύει ήδη σοβαρά στις ΗΠΑ.

Πηγή econews.gr

- See more at: http://www.sigmalive.com/news/environment/215013/jaxa-asyrmati-ilektriki-energeia-apo-to-diastima-sti-gi#.dpuf

Το τετραπλό είδωλο ενός σουπερνόβα

Το φαινόμενο καταγράφηκε με την τεχνική του βαρυτικού φακού

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  06/03/2015 15:28

Θυμίζει εικόνα από καλειδοσκόπιο: τα τέσσερα είδωλα του σουπερνόβα εμφανίζονται στην περιφέρεια ενός γαλαξιακού σμήνους. Credit: (ΝASA/ESA/GLASS team/FrontierSN team/Frontier Field team/CLASH team)

Ουάσινγκτον 

Χάρη σε ένα γιγάντιο σμήνος γαλαξιών, του οποίου η βαρύτητα εκτρέπει τις ακτίνες φωτός και λειτουργεί έτσι σαν κοσμικός μεγεθυντικός φακός, το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble κατέγραψε για πρώτη φορά πολλαπλές εικόνες της ίδιας αστρικής έκρηξης.

Ο σταυρός του Αϊνστάιν

Το εντυπωσιακό φαινόμενο του «βαρυτικού φακού» είχε προβλεφθεί από τον Αϊνστάιν στο πλαίσιο της Γενικής Σχετικότητας: η βαρύτητα παραμορφώνει το χώρο έτσι ώστε οι ακτίνες φωτός να ακολουθούν καμπύλη πορεία.
Η τετραπλή εικόνα του σουπερνόβα, το οποίο εξερράγη πριν από 9 δισεκατομμύρια χρόνια, είναι αποτέλεσμα μιας σπάνιας κοσμικής ευθυγράμμισης: ακριβώς ανάμεσα στον υπερκαινοφανή αστέρα και τον φακό του Hubble έτυχε να βρίσκεται ένα μεγάλο γαλαξιακό σμήνος, μια ομάδα χιλιάδων γαλαξιών. Το ισχυρό βαρυτικό πεδίο του σμήνους λειτούργησε ως φακός και ανάγκασε το φως του σουπερνόβα να ακολουθήσει τέσσερις διαφορετικές διαδρομές μέχρι να φτάσει στο τηλεσκόπιο.

Οι τέσσερις εικόνες εμφανίζονται στην περιφέρεια του γαλαξιακού σμήνους σε μια διάταξη που ονομάζεται «σταυρός του Αϊνστάιν».  Το σημαντικό είναι ότι τα τέσσερα είδωλα δεν εμφανίστηκαν ταυτόχρονα αλλά με διαφορά μερικών ημερών ή εβδομάδων το ένα από το άλλο, καθώς οι διαφορετικές διαδρομές που ακολούθησε το φως έχουν διαφορετικό μήκος, και τα φωτόνια χρειάστηκαν διαφορετικούς χρόνους για να τις διανύσουν.

Η μέτρηση

Παρουσιάζοντας τις εντυπωσιακές εικόνες στην επιθεώρηση «Science», οι ερευνητές επισημαίνουν ότι η μέτρηση της χρονικής διαφοράς στην εμφάνιση των επιμέρους εικόνων από βαρυτικούς φακούς θα επέτρεπε την ακριβή μέτρηση της μάζας του σώματος που λειτούργησε ως φακός.

Ακόμα, η χρονική διαφορά θα μπορούσε να επιτρέψει στους αστρονόμους να μετρούν με ακρίβεια την απόσταση μέχρι το αντικείμενο που μεγεθύνεται, προκειμένου να υπολογίσουν με μεγαλύτερη ακρίβεια το ρυθμό διαστολής του Σύμπαντος. Το σουπερνόβα της μελέτης ονομάζεται Refsdael προς τιμήν του νορβηγού αστρονόμου Σγιουρ Ρέφστνταελ, ο οποίος πρότεινε την ιδέα της μέτρησης αποστάσεων με τη βοήθεια βαρυτικών φακών το 1964.

Αστρο… Γιουσέιν Μπολτ εγκαταλείπει τον Γαλαξία

Μια έκρηξη σουπερνόβα το στέλνει με μεγάλη ταχύτητα έξω από τον Μίλκι Ουέι

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  06/03/2015 11:45

Καλλιτεχνική απεικόνιση του άστρου US 708 που εγκαταλείπει τον γαλαξίας μας με μεγάλη ταχύτητα Credit: (ESA/Hubble, NASA, S. Geier)

Τα τελευταία χρόνια έχουν εντοπιστεί ορισμένα άστρα που διάφορα κοσμικά φαινόμενα τα… ξεριζώνουν από τη θέση στην οποία βρίσκονται και τα υποχρεώνουν να εγκαταλείψουν με ταχύτητα τον γαλαξία μας. Ομάδα αστρονόμων ανακάλυψε ένα ακόμη τέτοιο άστρο το οποίο, όπως φαίνεται, είναι και το πιο γρήγορο αυτής της κατηγορίας των άστρων.

Η έκρηξη

Ερευνητές, με επικεφαλής τον Στέφαν Γκάιερ του Ευρωπαϊκού Νοτίου Αστεροσκοπείου (ESO) χρησιμοποίησαν τόσο τα τηλεσκόπια του ESO όσο και τα τηλεσκόπια στο Αστεροσκοπείο Keck στη Χαβάη για να παρατηρήσουν το μικρό άστρο US 708. Το άστρο που έχει μάζα 50% μικρότερη από εκείνη του Ηλιου εντοπίστηκε το 2005 αλλά μέχρι τώρα δεν είχε μελετηθεί επαρκώς.

Οι νέες παρατηρήσεις οδήγησαν τους ερευνητές στο συμπέρασμα ότι το άστρο δέχτηκε το ωστικό κύμα μιας έκρηξης υπερκαινοφούς αστέρα η οποία μετέβαλε την ταχύτητα και την τροχιά του.

Σύμφωνα με τη νέα μελέτη, το άστρο «τρέχει» πλέον με ταχύτητα 1.200 χιλιομέτρων το δευτερόλεπτο κινούμενο έξω από τον γαλαξία μας. Με αυτή την ταχύτητα, θα μπορούσε να διασχίσει την απόσταση Γης - Σελήνης σε μόλις πέντε λεπτά. Συγκριτικά, το άστρο του ηλιακού μας συστήματος, ο Ήλιος, κινείται με ταχύτητα μόνο 78 χιλιομέτρων το δευτερόλεπτο. Το άστρο αναμένεται να ξεφύγει από τα βαρυτικά δεσμά του γαλαξία μας και να «δραπετεύσει» στο διαγαλαξιακό χώρο σε περίπου 25 εκατομμύρια χρόνια.

Οι μαύρες τρύπες

Όλα τα γρήγορα άστρα που είχαν ανακαλυφθεί μέχρι τώρα, είχαν επιταχυνθεί, επειδή πλησίασαν πολύ τη μαύρη τρύπα στο κέντρο του γαλαξία μας. Αλλά το άστρο US 708 είναι το πρώτο που έχει διαφορετική ιστορία, καθώς απέκτησε την μεγάλη ταχύτητά του εξαιτίας μιας θερμοπυρηνικής έκρηξης σούπερ νόβα, που συνέβη στο γειτονικό άστρο του, με το οποίο έως τότε σχημάτιζε «δίδυμο». Η έκρηξη λειτούργησε σαν σφεντόνα για να εκσφενδονίσει μακριά το US 708.

«Πιθανότατα πρόκειται για μια από τις πιο δραματικές ιστορίες ζωής για άστρο. Πρέπει να πέρασε πολλά», αναφέρει χαρακτηριστικά ο Γκάιερ. Το άστρο ήταν κάποτε ένας ερυθρός γίγαντας, που απέβαλε το υδρογόνο του και σήμερα είναι πια μια μικρή πυκνή σφαίρα από ήλιο, που όχι μόνο κινείται αστραπιαία, αλλά επίσης περιστρέφεται πολύ γρήγορα, με ταχύτητα πάνω από 100 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο. Η μελέτη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Science».

Πρώτη, ιστορική επίσκεψη σε πλανήτη νάνο

Η αποστολή Dawn έφθασε, σύμφωνα με τη NASA, στην ανεξερεύνητη Δήμητρα

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  06/03/2015 16:56

Δύο μυστηριώδεις φωτεινές κηλίδες ανακαλύφθηκαν κατά την προσέγγιση του Dawn στη Δήμητρα 

Πασαντίνα, Καλιφόρνια 

Η NASA πανηγυρίζει την Παρασκευή μια ιστορική επιτυχία, την άφιξη της αποστολής Dawn στον ανεξερεύνητο πλανήτη νάνο Δήμητρα -είναι το μεγαλύτερο σώμα της Ζώνης των Αστεροειδών που εκτείνεται ανάμεσα στις τροχιές του Άρη και του Δία.

Πρώτη επίσκεψη, όχι όμως και τελευταία

Είναι η πρώτη επίσκεψη σε πλανήτη νάνο, όχι όμως και η τελευταία: τον Ιούλιο, το σκάφος New Horizons της NASA θα φτάσει στον μακρινό Πλούτωνα, ο οποίος εξέπεσε από τη λίστα των κανονικών πλανητών το 2006.

Έπειτα από ταξίδι 7,5 ετών, το Dawn τέθηκε σε τροχιά γύρω από τη Δήμητρα στις 14.39 ώρα Ελλάδας. Το σήμα που επιβεβαίωνε την άφιξη ελήφθη από τη NASA περίπου μία ώρα αργότερα.

To σκάφος τέθηκε αρχικά σε τροχιά ύψους 60.000 χιλιομέτρων, αργότερα όμως θα κατεβεί σταδιακά σε απόσταση μόλις μερικών εκατοντάδων χιλιομέτρων από την επιφάνεια.

Θα περάσει συνολικά 14 μήνες παρατηρώντας το αινιγματικό λευκό σώμα, το οποίο έχει περίπου το μέγεθος της Ελλάδας με διάμετρο 950 χιλιομέτρων.

Πριν από τη Δήμητρα στην Εστία

Πριν από την άφιξή του στη Δήμητρα, το Dawn εξερεύνησε τον αστεροειδή Εστία για 14 συνολικά μήνες το 2011 και το 2012.

Η Εστία, ο μεγαλύτερος γνωστός αστεροειδής, είναι λίγο μικρότερη από τη Δήμητρα, με μέση διάμετρο 525 χιλιομέτρων. Θεωρείται αστεροειδής αντί πλανήτης νάνος επειδή έχει ακανόνιστο και όχι σφαιρικό σχήμα.

Και τα δύο σώματα ξεκίνησαν τη ζωή τους όπως και οι πλανήτες, δεν κατάφεραν όμως να μεγαλώσουν λόγω της βαρυτικής επίδρασης του Δία, ο οποίος τους στέρησε τις πρώτες ύλες για την ανάπτυξή τους.

«Αυτά τα δύο σώματα είναι σαν απολιθώματα από τις απαρχές του Ηλιακού Συστήματος, και θα ρίξουν τώρα φως στην προέλευσή τους» δήλωσε η Κάρολ Ρέιμοντ, μέλος της ομάδας του Dawn στο Εργαστήριο Αεριώθησης (JPL) της NASA στην Καλιφόρνια.

Ο... υδάτινος πλανήτης νάνος

Παρόλο όμως που σχηματίστηκαν την ίδια εποχή και βρίσκονται σήμερα στην ίδια περιοχή του Ηλιακού Συστήματος, τη Ζώνη των Αστεροειδών, η Εστία και η Δήμητρα παρουσιάζουν εντυπωσιακές διαφορές. Η πρώτη είναι ένα εντελώς στεγνό σώμα, η δεύτερη εκτιμάται ότι αποτελείται από 25% νερό κατά μάζα.

Οι πλανητολόγοι πιστεύουν ότι η Δήμητρα έχει βραχώδη πυρήνα που περιβάλλεται από ένα παχύ στρώμα πάγου, ή ακόμα και από έναν υπόγειο ωκεανό. Στην επιφάνεια, ο πάγος καλύπτεται από ένα στρώμα σκόνης και βράχων.

Πριν ακόμα φτάσει στον προορισμό του, το Dawn εντόπισε δύο ασυνήθιστα λαμπερές κηλίδες μέσα στη λεκάνη ενός κρατήρα, διαμέτρου 98 χλμ. Η φύση τους παραμένει αδιευκρίνιστη, ωστόσο οι ερευνητές εικάζουν ότι πρόκειται για πάγο ή άλατα που ήρθαν στην επιφάνεια λόγω κάποιας πρόσκρουσης.

Και ύστερα θα έρθει ο Πλούτωνας

Έπειτα από τη μελέτη της Εστίας και της Δήμητρας, η NASA μετρά αντίστροφα για την άφιξη του New Horizons στον Πλούτωνα, ο οποίος θεωρείται πλέον πλανήτης νάνος.

Εκτός από τη Δήμητρα και τον Πλούτωνα, η λίστα περιλαμβάνει ακόμα τρία σώματα, όλα τους πέρα από την τροχιά του Ποσειδώνα: Έριδα, Χαουμέα και Μακεμάκε.

Η Δήμητρα (Ceres) παίρνει το όνομα της αρχαιοελληνικής θεάς της Γεωργίας. Οι κρατήρες που θα χαρτογραφήσει το Dawn θα λάβουν ονομασίες εμπνευσμένες από άλλες θεότητες που σχετίζονται με τη γεωργία και τη γη.

Ο Αρκτικός Ωκεανός του Αρη

Επιβεβαιώνεται το υγρό παρελθόν του Κόκκινου Πλανήτη

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  06/03/2015 11:06

Ο Αρης πιθανώς διέθετε στο παρελθόν έναν μεγάλο ωκεανό που κάλυπτε ολόκληρο το βόρειο ημισφαίριό του Credits: (Mars Geronimo Villanueva/Nasa)

Σειρά ευρημάτων τα τελευταία χρόνια έχουν αποδείξει την παρουσία νερού σε υγρή μορφή στην επιφάνεια του Αρη. Εχει διαπιστωθεί η ύπαρξη λιμνών και ποταμών στο πιο κοντινό αλλά και στο μακρινό παρελθόν του Κόκκινου Πλανήτη. Κάποιες μελέτες μάλιστα έχουν υποδείξει την ύπαρξη ενός ωκεανού που βρισκόταν στο βόρειο ημισφαίριο του Αρη. Μια νέα μελέτη στηρίζει την ύπαρξη αυτού του ωκεανού παρουσιάζοντας μάλιστα εντυπωσιακά στοιχεία για αυτόν.

Τεράστιος

Τη νέα μελέτη πραγματοποίησαν επιστήμονες της NASA οι οποίοι υποστηρίζουν ότι διαθέτουν πειστικές ενδείξεις πως κάποτε ένας τεράστιος ωκεανός σκέπαζε περίπου το ένα πέμπτο του Άρη. Οπως αναφέρουν, αυτός ο ωκεανός υπήρχε πριν από μερικά δισ. έτη, είχε τόσο όγκο νερού όσο ο Αρκτικός ωκεανός στη Γη, ενώ κάλυπτε μια έκταση στον Αρη μεγαλύτερη από που καλύπτει ο Ατλαντικός στη Γη.

Το γεγονός αυτό αυξάνει και την πιθανότητα να υπήρχε κάποτε ζωή στον γειτονικό πλανήτη. Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον Τζερόνιμο Βιλανουέβα του Κέντρου Διαστημικών Πτήσεων Goddard εκτιμούν ότι η μεγαλύτερη ποσότητα (γύρω στο 87%) από αυτό το αρειανό νερό χάθηκε στο Διάστημα, ενώ το υπόλοιπο 13% βρίσκεται σήμερα με μορφή πάγου στους αρειανούς πόλους.

H ανάλυση

Οι νέες εκτιμήσεις, βασίζονται στην εξαετή ανάλυση της χημικής «υπογραφής» του νερού στην αραιή ατμόσφαιρα του γειτονικού πλανήτη, με τη βοήθεια των ισχυρότερων τηλεσκοπίων της Γης, όπως το Keck στη Χαβάη και το Πολύ Μεγάλο Τηλεσκόπιο του Ευρωπαϊκού Νοτίου Αστεροσκοπείου στη Χιλή.

Εκτιμάται ότι στα «νιάτα» του ο Άρης είχε αρκετό νερό για να καλύψει όλη την επιφάνειά του με ένα στρώμα βάθους 137 μέτρων. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη εκτίμηση ποσότητας νερού στον Άρη, που έχει γίνει μέχρι σήμερα. Το πιθανότερο είναι πως αυτός ο υδάτινος όγκος (τουλάχιστον 20 εκατομμύρια κυβικά χιλιόμετρα) σχημάτιζε έναν τεράστιο ωκεανό, ο οποίος καταλάμβανε σχεδόν το ήμισυ του βορείου ημισφαιρίου του πλανήτη, φθάνοντας σε μερικά σημεία να έχει βάθος έως 1,6 χιλιομέτρων.

Η ζεστή και υγρή περίοδος εκτιμάται ότι έλαβε πρόωρο τέλος πριν από περίπου 3,7 δισεκατομμύρια χρόνια (ο πλανήτης δημιουργήθηκε πριν από 4,5 δισ. χρόνια). Παραμένει ασαφές πόσο νερό μπορεί να έχει απομείνει σήμερα κάτω από την επιφάνεια του Άρη. Ερωτηματικό αποτελεί επίσης αν, όσο υπήρχε νερό στον πλανήτη, αναπτύχθηκαν κάποιες μορφές ζωής σε αυτόν έστω και σε μικροβιακή μορφή. Η νέα μελέτη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Science».

Αλλοι πάντως επιστήμονες, εμφανίστηκαν πιο επιφυλακτικοί και ανέφεραν πως, προς το παρόν, μπορεί κανείς να μιλήσει μόνο για υπόθεση και όχι για βεβαιότητα, όσον αφορά την ύπαρξη ενός τόσο μεγάλου ωκεανού.