«Μαύρη» θύελλα μπορεί να στειρώσει γαλαξίες!

Εκπληκτικό κοσμικό φαινόμενο εντοπίστηκε σε απόσταση δύο δισ. ετών φωτός από τη Γη

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  20/02/2015 11:43

Καλλιτεχνική απεικόνιση της κολλοσιαίας μελανής οπής και των ανέμων που παράγει. Credit:(ESO/M.Kommesser)

Μια πραγματικά εντυπωσιακή, από κάθε άποψη, ανακάλυψη έκανε διεθνής ομάδα αστρονόμων χρησιμοποιώντας τα διαστημικά τηλεσκόπια XMM-Newton και NuSTAR. Τα δύο τηλεσκόπια κάνουν παρατηρήσεις σε διαφορετικά φάσματα φωτός των ακτίνων Χ και ο συνδυασμός των παρατηρήσεών τους αποκάλυψε ένα εκπληκτικό κοσμικό φαινόμενο. Σε έναν γαλαξία που βρίσκεται σε απόσταση δύο δισ. ετών φωτός από εμάς υπάρχει μια κολοσσιαία μελανή οπή η οποία έχει λάβει την ονομασία PDS 456. 

Οι ερευνητές εντόπισαν τους ανέμους που δημιουργούνται  από τη δράση αυτής της μαύρης τρύπας. Πρόκειται, όπως λένε, για τους ισχυρότερους ανέμους που έχουν εντοπιστεί μέχρι σήμερα. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, οι συγκεκριμένοι άνεμοι μεταφέρουν κάθε δευτερόλεπτο ενέργεια μεγαλύτερη από εκείνη που εκπέμπουν μαζί ένα τρισ. άστρα σαν τον Ηλιο! 

Οπως αναφέρουν, αν αυτή η τρομερή κοσμική θύελλα χτυπούσε έναν γαλαξία θα εξαφάνιζε όλα εκείνα τα συστατικά (αέρια, σκόνη) που είναι απαραίτητα για την παραγωγή άστρων. Με απλά λόγια ο γαλαξίας αυτός θα γινόταν άγονος. Η ανακάλυψη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Science».

«Ο εποικισμός του διαστήματος θα σώσει την ανθρωπότητα»

Χόκινγκ: Η επιθετικότητα του ανθρώπινου είδους μπορεί να μας εξαφανίσει

Την άποψη ότι θα πρέπει να εποικίσουμε άλλους πλανήτες για να προστατεύσουμε την ανθρωπότητα, διατύπωσε ο διάσημος αστροφυσικός Στίβεν Χόκινγκ, ο οποίος βρέθηκε χθες στο Μουσείο Επιστημών του Λονδίνου. Όπως ανέφερε ακόμη, η επιθετικότητά μας μπορεί να οδηγήσει σε εξαφάνιση τον πολιτισμό και την ανθρωπότητα και το ταξίδι στο διάστημα μπορεί να μας δώσει τη δυνατότητα να μεταβούμε κάπου αλλού.

Το διάστημα αντιπροσωπεύει το μακροπρόθεσμο μέλλον της ανθρωπότητας και μπορεί να λειτουργήσει σαν «ασφάλεια ζωής» για τα είδη που ζουν στη Γη, σημείωσε ακόμη ο Χόκινγκ, η ταινία για τη ζωή του οποίου είναι ένα από τα μεγάλα φαβορί για τα φετινά Όσκαρ.

«Η αποστολή ανθρώπων στο διάστημα άλλαξε το μέλλον του ανθρώπινου είδους με τρόπους που δεν μπορούμε ακόμη να κατανοήσουμε», τόνισε και συμπλήρωσε: Δεν έχει λύσει κανένα από τα άμεσα προβλήματά μας στον πλανήτη Γη, αλλά μας έχει δώσει νέες προοπτικές. 

«Πιστεύω πως το μακροπρόθεσμο μέλλον του ανθρώπινου είδους πρέπει να είναι το διάστημα και πως αντιπροσωπεύει μια σημαντική ασφάλεια ζωής για τη μελλοντική επιβίωσή μας, καθώς μπορεί να αποτρέψει την εξαφάνιση της ανθρωπότητας μέσω του εποικισμού άλλων πλανητών», σημείωσε.

Δέκα απίστευτες θεωρίες για τα ταξίδια στο χρόνο

Τελικά φαίνεται πως τα ταξίδια στο χρόνο είναι πιο κοντά από όσο νομίζαμε. Ωστόσο οι θεωρίες των επιστημόνων, μοιάζουν "τρελές" για τον μέσο άνθρωπο.

Είναι γνωστό πως όταν οι φυσικοί θέλουν να διεγείρουν το ενδιαφέρον του κοινού για το αντικείμενό τους, στρέφονται στην κοσμολογία ή τη σωματιδιακή φυσική. Πάντα υπάρχει κάτι ενδιαφέρον να πεις για το χώρο ή την έρευνα νέων σωματιδίων.

Έτσι, υπάρχουν αυτοί που υποστηρίζουν την ύπαρξη της δυνατότητας να ταξιδέψει κάποιος στο χρόνο, αλλά και αυτοί που είναι κάθετοι και απορρίπτουν ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Παρόλα αυτά το ταξίδι στο χρόνο είναι συνδεδεμένο με το διαστημικό ταξίδι και δη την ταχύτητα φωτός.

10. Παράλληλο σύμπαν

 

Η κβαντική φυσική υποστηρίζει την ύπαρξη των πολλαπλών συμπάντων, δηλαδή την πολλαπλή διαίρεση του σύμπαντος. Μάλιστα οι επιστήμονες απορρίπτουν τη θεωρία πως τα ταξίδια στο χρόνο είναι απίθανα, καθώς οι μελέτες έχουν δείξει πως κάτι τέτοιο μπορεί να γίνει

9. Ταχύτητα φωτός

 

Ο χρόνος μειώνεται όσο πιο κοντά ταξιδεύουμε στη ταχύτητα φωτός, δηλαδή αν περάσεις ένα χρόνο ταξιδεύοντας με ταχύτητα φωτός στο διάστημα, τότε αυτός ο χρόνος θα ισούται με 223 μετρήσιμα χρόνια στη Γη.

8. Ένα αδύνατο ταξίδι

 

Ο μόνος τρόπος για να ταξιδέψει κάποιος στον χρόνο είναι να ταξιδέψει με ταχύτητα μεγαλύτερη από αυτή του φωτός, ο Αϊνστάιν για να αποδείξει την πραγματοποίηση αυτού, βρήκε πως χρειάζεται άπειρη ενέργεια.

7. Τριπλός κύλινδρος

 

Ένα ατελείωτο περιστρεφόμενο τούνελ, που είναι 10 φορές μεγαλύτερο από τον ήλιο, υπάρχει στο διαστημικό χρόνο. Αν λοιπόν, ένα διαστημόπλοιο εισερχόταν σε ένα τέτοιο περιστρεφόμενο τούνελ τότε θα μπορούσε να ταξιδέψει πίσω στο χρόνο.

6. Το κενό του "λουκουμά"

 

Χειραγωγώντας τα πεδία βαρύτητας θα μπορούσε κάποιος να δημιουργήσει μια μάζα διαστημικού χρόνου, ανάλογη με έναν γιγαντιαίο λουκουμά. Έτσι ταξιδεύοντας γύρω από αυτή τη μάζα θα μπορούσε κάποιος να μεταφερθεί πίσω στο χρόνο πριν από τη δημιουργία της μάζας.

5. Σκουληκότρυπες

 

Τα τούνελ ή διαφορετικά οι σκουλικότρυπες που υπάρχουν στο διάστημα αποτελούν συντόμευση στο παρελθόν και το μέλλον, ωστόσο αυτά τα τούνελ είναι τόσο μικρά που μόνο μικροαντικείμενα θα μπορούσαν να τα διασχίσουν.

4. Μαύρες τρύπες

 

Οι μαύρες τρύπες είναι τόσο πυκνές που ακόμη και ο χρόνος μειώνεται χάρη στην δύναμη της βαρύτητάς τους. Αν ένα διαστημόπλοιο εισέρχονταν σε αυτές τότε το πλήρωμα θα βίωνε τον μισό χρόνο από αυτόν που βιώνουμε στη γη.

3. Κβαντικά τούνελ

 

Αντιγράφοντας την κίνηση των ηλεκτρονίων, οι επιστήμονες τονίζουν πως θα μπορούσαν να επιτύχουν τα ταξίδια στον χρόνο. Έτσι, αν ένα σώμα καταφέρει να μετακινηθεί από ένα σημείο Α σε ένα άλλο σημείο Β χωρίς να περνά από το διάστημα μέσω των φωτονίων, τότε δεν είναι απαραίτητο να ταξιδεύει με ταχύτητα φωτός για να καταφέρει να πραγματοποιήσει το ταξίδι στο χρόνο.

2. Οι κοσμικές χορδές

 

Ο επιστήμονες ανακάλυψαν μυστηριώδεις εκρήξεις στο σύμπαν, που λογικά προήλθαν από την κύρια έκρηξη, το Μπιγκ Μπάνγκ. Οι εκρήξεις αυτές ήταν τόσο ισχυρές, που αν δύο από αυτές κατάφερναν να συναντηθούν θα προκαλούσαν ένα κενό στο χρόνο., που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για το ταξίδι.

1. Το σωματίδιο του θεού

 

Η ανακάλυψη από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Πυρηνικής Έρευνας, για το σωματίδιο Higgs υποστηρίζει πως το ταξίδι στον χρόνο είναι κάτι πιθανό. Μάλιστα, οι επιστήμονες υποστηρίζουν πως απενεργοποιώντας με κάποιον τρόπο το σωματίδιο θα μπορούσαμε να αφαιρέσουμε τη μάζα στα αντικείμενα αλλά και να ταξιδέψουμε στο χρόνο.

Η σκοτεινή ύλη «ηθικός αυτουργός» της εξόντωσης των δεινοσαύρων

Νέα ενδιαφέρουσα θεωρία κάνει λόγο για έναν συνδυασμό κοσμικών φαινομένων που οδήγησε στην εξαφάνισή τους

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  20/02/2015 13:11

Η σκοτεινή ύλη είναι πιθανό να οδήγησε στη Γη τον αστεροειδή που εξόντωσε τους δεινοσαύρους

Η κρατούσα θεωρία για τη μυστηριώδη εξαφάνιση των δεινοσαύρων που κυριαρχούσαν για περίπου 150 εκ. έτη στη Γη υποδεικνύει ως υπεύθυνες τις αλυσιδωτές επιπτώσεις που προκλήθηκαν από την πτώση ενός μεγάλου αστεροειδούς στη αμερικανική ήπειρο πριν από περίπου 65 εκ. έτη. Ο Μάικλ Ραμπίνο, καθηγητής Βιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης υποστηρίζει ότι η πτώση του αστεροειδούς ήταν επίσης αποτέλεσμα μιας αλυσίδας γεγονότων αυτή τη φορά κοσμικών. 

Η κίνηση της Γης

Ευρήματα των τελευταίων ετών έχουν δείξει ότι υπάρχουν υψηλές συγκεντρώσεις της μυστηριώδους σκοτεινής ύλης στα κέντρα των γαλαξιών, κάτι που συμβαίνει και στον δικό μας γαλαξία. Η σκοτεινή ύλη, σύμφωνα με τους ειδικούς, είναι μια αόρατη κοσμική «ουσία», η βαρύτητα της οποίας πιστεύεται ότι συγκρατεί τους γαλαξίες και τα αντικείμενα του Σύμπαντος στη θέση τους. 

Η Γη κατά την τροχιακή της κίνηση ολοκληρώνει μια περιστροφή γύρω από τον γαλαξιακό δίσκο κάθε 250 εκ. έτη. Κάθε 30 εκ. έτη η Γη κατά την κίνηση της αυτή πλησιάζει το κέντρο του Γαλαξία. Σύμφωνα με τον Ραμπίνο, κάθε φορά που συμβαίνει αυτό, δηλ. κάθε 30 εκ. έτη, η Γη βιώνει εκτεταμένες καταστροφές και μαζικές εξαφανίσεις της ζωής. 

Η νέα θεωρία

Ο Ραμπίνο υπολόγισε ότι την εποχή που εκτιμάται ότι έπεσε ο αστεροειδής ο οποίος εξαφάνισε τους δεινοσαύρους, η Γη βρισκόταν κοντά στο γαλαξιακό κέντρο. Κατά τον επιστήμονα, η Γη, κάθε φορά που πλησιάζει το γαλαξιακό κέντρο, εισέρχεται σε ένα περιβάλλον πολύ ισχυρών βαρυτικών δυνάμεων και βαρυτικών αλληλεπιδράσεων εξαιτίας της έντονης παρουσίας σκοτεινής ύλης. Οι βαρυτικές αλληλεπιδράσεις αλλάζουν τις τροχιές των αστεροειδών και των κομητών στέλνοντας κάποιους εξ αυτών κατευθείαν πάνω στη Γη. Αυτό συνέβη, σύμφωνα με τον Ραμπίνο, και πριν από 65 εκ.έτη.

Επίσης ο ερευνητής υποστηρίζει ότι η έκθεση της Γης σε αυξημένες ποσότητες σκοτεινής ύλης θερμαίνει τον πυρήνα της με αποτέλεσμα να υπάρχει έντονη ηφαιστειακή και τεκτονική δραστηριότητα στον πλανήτη, γεγονός που οδηγεί και αυτό σε μαζικές εξαφανίσεις ειδών. Η νέα θεωρία δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Monthly Notices of The Royal Astronomical Society».

Πώς θα ήταν να ζείτε στην επιφάνεια της Αφροδίτης

Μοιάζει με πλανήτη από την κόλαση, που σιγοβράζει κάτω από πυκνά σύννεφα θειϊκού οξέος

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  18/02/2015 17:26

Εικόνα πραγματικού χρώματος από την αποστολή Mariner της NASA. Η ατμόσφαιρα είναι εντελώς αδιαφανής (Φωτογραφία: NASA )

Ουάσινγκτον 

Η δίδυμη αδελφή της Γης είναι ο πλανήτης από την κόλαση: κρυμμένη κάτω από πυκνά σύννεφα θειϊκού οξέος, η επιφάνεια της Αφροδίτης σιγοβράζει μέρα και νύχτα σε θερμοκρασία αρκετά υψηλή για να λιώσει μολύβι. Οι επανδρωμένες αποστολές αποκλείονται, ωστόσο οι πλανητολόγοι έχουν μια ιδέα για το πώς θα ήταν η ζωή στον γειτονικό πλανήτη.

Οι δίδυμες

Η Αφροδίτη και η Γη αποκαλούνται συχνά δίδυμοι πλανήτες επειδή έχουν περίπου την ίδια μάζα και σύσταση. Δεν είναι λοιπόν περίεργο που από τη δεκαετία του 1960 μέχρι σήμερα έχουν σταλεί στον πλανήτη πάνω από 40 σκάφη.

Το τελευταίο ήταν ο δορυφόρος Venus Express της ευρωπαϊκής διαστημικής υπηρεσίας ESA, ο οποίος εκτοξεύτηκε το 2005 και ολοκλήρωσε πρόσφατα την αποστολή του.

«Η επιφάνεια της Αφροδίτης διαφέρει πολύ σε σχέση με άλλους πλανήτες του Ηλιακού Συστήματος» αναφέρει στο Space.com ο Χέκεν Σβέλντεμ, ερευνητής της αποστολής Venus Express. Δεδομένου όμως ότι ο πλανήτης καλύπτεται από ένα αδιαφανές πέπλο, η επιφάνειά του είναι ορατή μόνο με ραντάρ.


To Όρος Μάατ της Αφροδίτης, ύψους 5 χλμ, σε τρισδιάστατο μοντέλο που δημιουργήθηκε με δεδομένα από το ραντάρ του Venus Express
Τη δεκαετία του 1990, η αποστολή Magellan της NASA χαρτογράφησε την Αφροδίτη με ραντάρ και αποκάλυψε μοναδικά γεωλογικά χαρακτηριστικά: βουνά και πολυάριθμα γιγάντια ηφαίστεια, από τα οποία ρέουν ποτάμια λάβας με μήκος μέχρι 5.000 χιλιόμετρα.

Όμως τα τρία τέταρτα του πλανήτη καταλαμβάνονται από απέραντες πεδιάδες -ίσως η πιο κατάλληλη τοποθεσία για μόνιμη εγκατάσταση.

Καυτός πλανήτης

Το να περπατά όμως κανείς εκεί δεν θα ήταν ευχάριστη εμπειρία. Η πυκνή ατμόσφαιρα, αποτελούμενη κυρίως από διοξείδιο του άνθρακα, δημιουργεί ένα ακραίο φαινόμενο θερμοκηπίου που ανεβάζει τη θερμοκρασία της επιφάνειας στους 462 βαθμούς.

Η βαρύτητα του πλανήτη είναι περίπου 10% πιο ασθενής από τη γήινη, οπότε τα αντικείμενα θα φαίνονταν ελαφρότερα και τα άλματα θα έφταναν λίγο ψηλότερα.«Πιθανότατα δεν θα παρατηρούσατε τη διαφορά στη βαρύτητα, αυτό όμως που σίγουρα θα προσέχατε είναι η πυκνή ατμόσφαιρα» λέει ο Σβέλντεμ. «Ο αέρας είναι τόσο πυκνός ώστε θα νιώθατε αντίσταση αν προσπαθούσατε να κουνήσετε γρήγορα το χέρι σας. Θα ήταν σχεδόν σαν να βρίσκεστε μέσα σε νερό» περιγράφει.

Τεράστια ατμοσφαιρική πίεση

Ένα άλλο χαρακτηριστικό που δύσκολα θα διέφευγε της προσοχής είναι η ατμοσφαιρική πίεση, 92 φορές υψηλότερη από την ατμοσφαιρική πίεση στη Γη. Για να φτάσει κανείς αυτά τα επίπεδα, θα έπρεπε να καταδυθεί στη θάλασσα σε βάθος σχεδόν ενός χιλιομέτρου.

Λόγω της ακραίας θερμοκρασίας και πίεσης, η προσεδάφιση στην Αφροδίτη μόνο εύκολη υπόθεση δεν είναι. Μόνο οι σοβιετικές αποστολές Venera, που ολοκληρώθηκαν το 1984, κατάφεραν να φτάσουν μέχρι την επιφάνεια και να μεταδώσουν εικόνες.


Η επιφάνεια της Αφροδίτης στην περιοχή προσεδάφισης του Venera 13 το 1982

Aνατολή στη... δύση 
Αν είστε διατεθειμένοι να υποστείτε το μαρτύριο για να θαυμάσετε την ανατολή ή το ηλιοβασίλεμα, προσέξτε σε ποια κατεύθυνση κοιτάζετε: η Αφροδίτη περιστρέφεται ανάποδα από τους υπόλοιπους πλανήτες, με κατεύθυνση δεξιόστροφη. Αυτό σημαίνει ότι ο Ήλιος ανατέλλει στη δύση και δύει στην ανατολή.

Η Αφροδίτη χρειάζεται 225 γήινες μέρες για να ολοκληρώσει μια περιφορά γύρω από τον Ήλιο, και 243 γήινες μέρες για να συμπληρώσει μια περιστροφή γύρω από τον εαυτό της. Επειδή όμως περιστρέφεται ανάποδα, η διάρκεια της ημέρας είναι 117 γήινες μέρες, επισημαίνει ο Σβέντεμ.

Ακόμα και το μεσημέρι, όμως, ο Ήλιος δεν θα φαινόταν καθαρά στον ουρανό. Λόγω της πυκνής ατμόσφαιρας, θα γινόταν ορατός ως διάχυτη λάμψη πίσω από τα σύννεφα. Τη νύχτα, πάλι, ο ουρανός είναι κατάμαυρος χωρίς κανένα άστρο.

Και, σε αντίθεση με τον γαλάζιο ουρανό της Γης, ο ουρανός της Αφροδίτης έχει ένα μουντό πορτοκαλί χρώμα λόγω της σκέδασης [εκτροπής] του ηλιακού φωτός από τα μόρια διοξειδίου του άνθρακα.

Βροχή από βιτριόλι

Η επιφάνεια του πλανήτη είναι καυτή, τουλάχιστον όμως δεν πλήττεται από κακοκαιρία. Τα σύννεφα θειϊκού οξέος βρέχουν βιτριόλι, ωστόσο λόγω της υψηλής θερμοκρασίας οι σταγόνες της βροχής εξατμίζονται σε ύψος 25 χιλιομέτρων και δεν φτάνουν ποτέ στο έδαφος.

Ακόμα, οι άνεμοι στην επιφάνεια δεν υπερβαίνουν σε ταχύτητα τα 3 χιλιόμετρα την ώρα, παρόλο που η ταχύτητά τους ψηλά στην ατμόσφαιρα μπορεί να φτάσει τα 400 χιλιόμετρα την ώρα.

Καθυστερήσεις στην επικοινωνία

Αν δεν πτοείστε από όλα αυτά και επιμένετε να μετακομίσετε στην Αφροδίτη, ένας τελευταίος παράγοντας που πρέπει να λάβετε υπόψη είναι οι καθυστερήσεις στην επικοινωνία σας με τους φίλους σας στη Γη.

Όταν η Αφροδίτη βρίσκεται στην ελάχιστη απόστασή της από τη Γη, το μήνυμα θα χρειαζόταν μερικά λεπτά για να φτάσει στον προορισμό του. Όταν πάλι οι δύο πλανήτες βρίσκονται στη μέγιστη απόσταση, με τον Ήλιο ακριβώς ανάμεσά τους, η καθυστέρηση θα ξεπερνούσε τα 15 λεπτά.

Ο θάνατος του Ήλιου ίσως θα είναι εκρηκτικός

Δεν έχει αρκετή μάζα για να εκραγεί σε σουπερνόβα, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν θα υπάρξουν πυροτεχνήματα

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  18/02/2015 15:06

Στο τέλος της ζωής του ο Ήλιος θα μετατραπεί σε λευκό νάνο, περικυκλωμένο από ένα πλανητικό νεφέλωμα. Εδώ, το Νεφέλωμα της Έλικας. Credit: (NASA/ESA)

Παρίσι 

Ο Ήλιος δεν έχει αρκετή μάζα για να εκραγεί σε σουπερνόβα όταν πεθάνει, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν θα υπάρξουν πυροτεχνήματα. Παρατηρήσεις σε ένα ετοιμοθάνατο άστρο που ανήκει στην ίδια κατηγορία με τον Ήλιο υποδεικνύουν ότι το μητρικό μας άστρο θα έχει εκρηκτικό τέλος. Δεν θα είμαστε όμως εδώ για να το δούμε, αφού η Γη θα έχει καταστραφεί πολύ νωρίτερα.

Ο θάνατος του Ηλιου

Σε περίπου 5,4 δισεκατομμύρια, το υδρογόνο στον πυρήνα του Ήλιου θα αρχίσει να εξαντλείται, οπότε οι θερμοπυρηνικές αντιδράσεις σύντηξης υδρογόνου θα μεταφερθούν σε ένα στρώμα που περιβάλλει τον πυρήνα.
Λόγω αύξησης της θερμοκρασίας σε αυτό το στάδιο, ο Ήλιος θα αρχίσει να διογκώνεται και θα μετατραπεί τελικά σε «ερυθρό γίγαντα», με διάμετρο περίπου 250 φορές μεγαλύτερη από τη σημερινή.

Η Γη είτε θα χαθεί μέσα στον γιγάντιο ερυθρό γίγαντα, είτε θα επιβιώσει οριακά και καψαλισμένη, ανίκανη να συντηρήσει οποιαδήποτε μορφή ζωής. Στην τελευταία φάση της ζωής του, ο Ήλιος θα αποτινάξει τα εξωτερικά του στρώματα, των οποίων το υλικό θα απλωθεί στο Διάστημα και θα σχηματίσει ένα γιγάντιο σύννεφο που ονομάζεται πλανητικό νεφέλωμα. Στο κέντρο του νεφελώματος θα βρίσκεται το απομεινάρι του Ήλιου, ένα εξαιρετικά πυκνό σώμα γνωστό ως λευκός νάνος.

Οι αστροφυσικοί πιστεύουν γενικά ότι η μετάβαση από το στάδιο του ερυθρού γίγαντα στο τελικό στάδιο του λευκού νάνου είναι μια σχετικά ήπια διαδικασία. Αντίθετα, τα άστρα μεγαλύτερης μάζας πεθαίνουν με βίαιες εκρήξεις που ονομάζονται υπερκαινοφανείς αστέρες ή σουπερνόβα.

Τα νέα ευρήματα

Η νέα μελέτη, η οποία δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «The Astrophysical Journal», υποδεικνύει ότι ακόμα και τα μικρότερα άστρα όπως ο Ήλιος πεθαίνουν κι αυτά με βίαιο τρόπο, αν και όχι τόσο βίαιο όσο τα σουπερνόβα.

Διεθνής ομάδα ερευνητών εστιάστηκε στο άστρο IRAS 15103-575, ένα ετοιμοθάνατο άστρο που βρίσκεται στο στάδιο της μετάβασης από ερυθρό γίγαντα σε πλανητικό νεφέλωμα.


Εικόνα του ετοιμοθάνατου άστρου IRAS 15103-575 στο φάσμα του υπέρυθρου φωτός και των ραδιοκυμάτων. Τα χρώματα δείχνουν την ταχύτητα του εκτινασσόμενου υλικού (Πηγή: Institute of Astrophysics of Andalusia)
Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του IRAS 15103-575 είναι ένας πίδακας ακτινοβολίας που παράγεται από τη διέγερση μορίων νερού λόγω της αστρικής ακτινοβολίας. Η ύπαρξη του πίδακα επέτρεψε στους ερευνητές να μετρήσουν την ταχύτητα του υλικού που αποβάλλεται από το άστρο και εκτινάσσεται στο Διάστημα, όπου δημιουργεί το πλανητικό νεφέλωμα.

«Στο IRAS 15103-575 βλέπουμε για πρώτη φορά πίδακες με ταχύτητες εκατοντάδων χιλιομέτρων ανά δευτερόλεπτο. Παρακολουθούμε σε πραγματικό χρόνο τη μεταμόρφωση ενός άστρου σε πλανητικό νεφέλωμα» λέει ο Χοσέ Φρανθίσκο Γκόμεθ του Ινστιτούτου Αστροφυσικής της Ανδαλουσίας, πρώτος συγγραφέας της δημοσίευσης.

«Οι υψηλές ταχύτητες μπορούν να εξηγηθούν παρά μόνο με μια έκρηξη» επισημαίνει ο ερευνητής. «Τα ευρήματά μας δείχνουν ότι, αντίθετα με τις πιο διαδομένες θεωρίες, μια τεράστια έκρηξη, σύντομη αλλά με πολύ υψηλή ενέργεια, συμβαίνει όταν ένα άστρο μετατρέπεται σε πλανητικό νεφέλωμα». Τα ευρήματα, λέει η ερευνητική ομάδα, θα μπορούσαν να βοηθήσουν να γίνει κατανοητό πώς η εσωτερική δομή των άστρων αλλάζει απότομα λίγο πριν το τέλος.

Και αυτό θα μπορούσε με τη σειρά του να εξηγήσει γιατί υπάρχει μια τόσο μεγάλη ποικιλία σχημάτων στα πλανητικά νεφελώματα που γνωρίζουμε. Προκειμένου πάντως να επιβεβαιωθούν τα συμπεράσματα της μελέτης, οι αστρονόμοι θα πρέπει να εντοπίσουν και να παρατηρήσουν και άλλους κόκκινους γίγαντες που ετοιμάζονται να μετατραπούν σε νεφελώματα.

Μυστηριώδες σύννεφο στον Αρη εκτείνεται μέχρι το Διάστημα

Αμμοθύελλα που ανέβηκε μέχρι το όριο του Διαστήματος; Παγοκρύσταλλοι νερού ή διοξειδίου του άνθρακα; Ή μήπως ένα σπάνιο αρειανό σέλας;

Κανείς δεν γνωρίζει τι είναι το γιγάντιο σύννεφο που εντοπίστηκε από ερασιτέχνες αστρονόμους να ορθώνεται πάνω από το νότιο ημισφαίριο του Άρη.

Το αναπάντεχο φαινόμενο καταγράφηκε δύο φορές τον Μάρτιο και τον Απρίλιο του 2012, όταν οι δορυφόροι που κινούνται σε τροχιά γύρω από τον πλανήτη δεν βρίσκονταν σε κατάλληλη θέση να το παρατηρήσουν.

Και στις δύο περιπτώσεις το σύννεφο εμφανίστηκε πάνω από την ίδια περιοχή του Άρη και έφτασε σε ύψος 250 χιλιομέτρων, αποκάλυψαν εικόνες από ερασιτεχνικά τηλεσκόπια. Μέσα σε λίγες ώρες, είχε καταλάβει έκταση 1.000 x 500 χιλιόμετρα, και παρέμεινε ορατό για μέρες.

Οι μυστηριώδεις σχηματισμοί «ήταν εντελώς απρόσμενοι» σχολιάζει ο Αγουστίν Σάντσεθ-Λαβέγα του Πανεπιστημίου της Χώρας των Βάσκων, πρώτος συγγραφέας της σχετικής μελέτης στο Nature.

Μια πιθανή εξήγηση είναι ότι το σύννεφο αποτελείται από παγοκρυστάλλους νερού ή διοξειδίου του άνθρακα. Μια άλλη είναι ότι πρόκειται για αμμοθύελλα -ένα συχνό φαινόμενο στον Κόκκινο Πλανήτη- που με κάποιο τρόπο ανέβηκε σε ασυνήθιστα μεγάλο ύψος.

Όμως και οι δύο αυτές εξηγήσεις «απαιτούν μεγάλες αποκλίσεις από τα στάνταρτ μοντέλα ατμοσφαιρικής κυκλοφορίας» λέει ο Σάντσεθ-Λαβέγα.

Μια τρίτη υπόθεση είναι πως το σύννεφο δεν αποτελείται από σωματίδια αλλά είναι στην πραγματικότητα ένα σπάνιο αρειανό σέλας, το οποίο προκύπτει από την αλληλεπίδραση ηλιακών σωματιδίων με μια τοπική ανωμαλία στο μαγνητικό πεδίο του αρειανού φλοιού.

Το μυστήριο θα μπορούσε να λυθεί μόνο με περαιτέρω παρατηρήσεις από δορυφόρους στον Άρη και το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble.

SETI: αναζητώντας εξωγήινους σε εξωπλανήτες

Στους εξωπλανήτες θα στραφούν οι προσπάθειες του Ινστιτούτου Αναζήτησης Εξωγήινης Νοημοσύνης (Extraterrestrial Intelligence  Institute-SETI) που εδρεύει στην Καλιφόρνια των ΗΠΑ καθώς η ανάλυση των ραδιοσημάτων από το διάστημα επί 50 συναπτά έτη δεν έχουν αποδώσει τα αναμενόμενα: δηλαδή την ανακάλυψη εξωγήινης ζωής.

Τότε, ο αστρονόμος του Πανεπιστημίου Κορνέλ,Φρανκ Ντρέηκ ξεκίνησε το πρόγραμμα με την ονομασία Project Ozma χρησιμοποιώντας το εθνικό παρατηρητήριο του Γκρην Μπανκ στη Δυτική Βιρτζίνια.

Σε ομιλία του στο ετήσιο συνέδριο της Αμερικανικής Ένωσης για την Προώθηση της Επιστήμης (AAAS) ο διευθυντής του SETI Δρ Σεθ Σόστακ δήλωσε ότι ήρθε η ώρα η σχετική έρευνα να αναβαθμιστεί και να γίνει πιο ενεργή, στρεφόμενη σε εξωπλανήτες που φαίνονται να έχουν συνθήκες φιλικές για τη ζωή και πιθανότατα φιλοξενούν νοήμονα όντα.

«Μερικοί από εμάς στο Ινστιτούτο ενδιαφερόμαστε για ένα “ενεργό SETΙ”, που δεν θα ακούει μόνο παθητικά, αλλά θα εκπέμπει μηνύματα στα γειτονικά άστρα, καθώς εκεί υπάρχει μια πιθανότητα να πάρουμε απάντηση από κάποιον», ανέφερε ο Σόστακ.

Ήδη συζητείται το πιθανό περιεχόμενο ενός μηνύματος που μπορούσε να αποσταλεί από τα ισχυρά ραδιοτηλεσκόπια της Γης, όπως το Αρεσίμπο στο Πουέρτο Ρίκο. Αστρονόμοι, ανθρωπολόγοι, κοινωνικοί και άλλοι επιστήμονες πρόκειται να εξετάσουν το ζήτημα, ώστε να κάνουν μια πιο συγκεκριμένη πρόταση προς το ευρύ κοινό και τις κυβερνήσεις.

Ο Σόστακ απέρριψε ως υπερβολικούς ή και παρανοϊκούς τους φόβους κάποιων (μεταξύ των οποίων ο διάσημος βρετανός κοσμολόγος Στίβεν Χόκινγκ) για το τι μπορεί να βρίσκεται «εκεί έξω». «Δεν βλέπω γιατί οι εξωγήινοι θα είχαν οποιοδήποτε κίνητρο για να εξαφανίσουν τον πλανήτη», όπως είπε.

—Επιφυλάξεις

Άλλοι επιστήμονες εμφανίζονται επιφυλακτικοί, όχι ως προς την πιθανότητα ύπαρξης εξωγήινης ζωής, αλλά ως προς τις επιπτώσεις μια τέτοιας συνάντησης.

«Οι ιστορικοί θα σας πουν ότι η πρώτη επαφή ανάμεσα στους βιομηχανικούς πολιτισμούς και στους ιθαγενείς δεν πήγε καθόλου καλά», επισήμανε ο διαστημικός επιστήμονας και συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας Ντέηβιντ Μπριν.

Αν και, όπως είπε, θεωρεί μάλλον απίθανη μια εξωγήινη επίθεση όπως αυτές που παρουσιάζονται στις χολυγουντιανές ταινίες, παρόλα αυτά οι πιθανοί κίνδυνοι δεν παύουν να είναι υπερβολικά μεγάλοι, γι’ αυτό χρειάζεται πολλή περίσκεψη και ευρεία δημόσια διαβούλευση, προτού η ανθρωπότητα αρχίσει να στέλνει μηνύματα σε δυνητικά κατοικήσιμους κόσμους.

Στο ίδιο μήκος κύματος ο διεθνούς φήμης εξελικτικός παλαιοβιολόγος, Σάιμον Κονγουέι Μόρις, έχει προειδοποιήσει τις κυβερνήσεις του πλανήτη να προετοιμάζονται για το χειρότερο, επειδή οι εξωγήινοι μπορεί κάλλιστα να είναι βίαιοι και άπληστοι όπως οι άνθρωποι – ή πολύ χειρότεροι.

—Μηνύματα στο διάστημα

Οι οπαδοί όμως του SETI αντιτείνουν ότι είναι πολύ αργά πια για τέτοιους φόβους, αφού η ανθρωπότητα ήδη από τον Μεσοπόλεμο έχει κάνει γνωστή την παρουσία της στο διάστημα, εκπέμποντας ραδιοφωνικά, τηλεοπτικά και άλλα ραδιοσήματα. Επιπλέον, τα κάθε είδους ραντάρ, αλλά και τα φώτα της Γης μπορεί να έχουν γίνει αντιληπτά όλο αυτόν τον καιρό. Σύμφωνα με τον ερευνητή του SETI Ντάγκλας Βάκοχ, ένας τεχνολογικός πολιτισμός 300 γήινα χρόνια πιο προηγμένος από τον δικό μας, θα μπορούσε να ανιχνεύσει τα γήινα τηλεοπτικά σήματα από απόσταση 500 ετών φωτός.

Υπενθυμίζεται ότι στη δεκαετία του 1970, οι διαστημοσυσκευές Pioneer (πρωτοπόρος) είχαν εφοδιασθεί με πλάκες που απεικόνιζαν διάφορα σύμβολα και γήινες σκηνές, όπως ένα γυμνό ζευγάρι. Το 1974 στάλθηκε από το Αρεσίμπο η εικόνα της διπλής έλικας του DNA, το 1999 ρώσοι αστρονόμοι έστειλαν το δικό τους μήνυμα από το τηλεσκόπιο Γεβπατόρια στην Κριμαία και το 2008 η NASA έστειλε στο διάστημα το τραγούδι Across the Universe των Μπητλς με προορισμό τον Πολικό Αστέρα 431 έτη φωτός από τη Γη.

Και ποιο θα μπορούσε να είναι αυτό το νέο μήνυμα, που θα στελνόταν πλέον επί εκατοντάδες χρόνια; Μερικοί υποστηρίζουν ότι καλύτερα θα ήταν να αποκρύψουμε τις -ουκ ολίγες- άσχημες πλευρές μας και να στείλουμε με εξωραϊσμένη εικόνα μας, που θα αναδεικνύει μόνο τις θετικές όψεις της ανθρωπότητας για τις οποίες μπορούμε να υπερηφανευόμαστε.

Όμως ο Σόστακ διαφωνεί και πιστεύει ότι, για να «κερδίσουμε» τους εξωγήινους, πρέπει να είμαστε οι εαυτοί μας. «Η προσωπική μου προτίμηση είναι να στείλουμε το Διαδίκτυο, να το στείλουμε όλο», όπως είπε. Είναι άραγε καλή ιδέα, αν π.χ. σκεφτεί κανείς πόσο πορνό περιέχει το Ίντερνετ;

Κινδυνεύει από επίθεση εξωγήινων η Γη; Γιατί οι επιστήμονες φοβούνται να επικοινωνήσουν με άλλους πλανήτες

Γιατί η ανθρωπότητα δεν έχει καταφέρει ακόμα να βρει αν και που υπάρχουν εξωγήινοι; Υπάρχει τρόπος να ενισχύσει αυτή την αναζήτηση, αξίζει όμως το ρίσκο; Και αν οι εξωγήινοι είναι… κακοί;

Αυτό ακριβώς είναι το debate που έχει κορυφωθεί στην κοινότητα των κοσμολόγων και αφορά κυρίως το Ινστιτούτο SETI, τον οργανισμό που ασχολείται με την αναζήτηση εξωγήινης νοήμονος ζωής. Εδώ και 50 χρόνια το Ινστιτούτο χρησιμοποιεί ραδιοτηλεσκόπια για να εντοπίσει αφύσικα σήματα από το διάστημα που θα μαρτυρούσαν έναν νοήμονα αποστολέα.

Η παθητική αναζήτηση όμως δεν έχει φέρει έως τώρα κάποιο αποτέλεσμα και κάποιες από τις ηγετικές προσωπικότητες του SETI έχουν εισηγηθεί να μετατραπεί αυτή η διαδικασία σε ενεργητική, με την αποστολή γήινων μηνυμάτων στο διάστημα.

Η μορφή αυτής της αναζήτησης ονομάζεται Meti και πρόκειται για σήματα που θα στοχεύουν σε τμήματα του γαλαξία, όπου μπορεί να υπάρχουν πλανήτες σαν τη γη και συνεπώς ζωή. Η στόχευση θα αφορά τους «εξωπλανήτες» που βρίσκονται πέρα από το ηλιακό μας σύστημα και προσδιορίζονται από το διαστημικό τηλεσκόπιο Kepler, το «εποπτεύον» εργαλείο όλων των ουράνιων σωμάτων της λεγόμενης «κατοικήσιμης ζώνης» του άστρου.

Υπάρχουν όμως και οι διαφωνούντες, αυτοί που ισχυρίζονται ότι η συγκεκριμένη πρόταση προδίδει τις ιδρυτικές αρχές του SETI, οι οποίες είναι ακουστικές και όχι μεταδοτικές. Φοβούνται ότι η αποστολή σημάτων που αποκαλύπτει την ύπαρξή μας θα μπορούσε να οδηγήσει σε κακόβουλες επισκέψεις των εξωγήινων στη Γη.

«Μια μικρή ομάδα ραδιοαστρονόμων του SETI αντιστέκεται στην πρόθεση να φωνάξουμε την παρουσία μας στο σύμπαν. Υποστηρίζουν ότι το Meti είναι ένα παράτολμο και αναστρέψιμο βήμα», λέει ο διαστημικός επιστήμονας και συγγραφέας, Ντέιβιντ Μπριν και προσθέτει: «Θα ήταν όλα μια χαρά αν ο μόνος που έθετες σε κίνδυνο ήταν ο εαυτός σου. Όταν όμως πρόκειται για τα παιδιά μας και όλη την ανθρωπότητα είναι πάρα πολύ να ζητήσουμε να το συζητήσουμε πρώτα»;

Δεν είναι βέβαια ο μόνος που εκφράζει δημοσίως τις ανησυχίες του. Το 2010 ο Στίβεν Χόκινγκ προειδοποίησε ότι η Γη θα πρέπει να μείνει όσο το δυνατόν περισσότερο «σιωπηλή», καθώς ο κίνδυνος να αποτελέσει τόπο έλξης για την αναζήτηση νέων πόρων από εξωγήινους πολιτισμούς δεν είναι καθόλου ουτοπικός. «Εάν οι εξωγήινοι μας επισκεφθούν, οι συνέπειες θα μπορούσαν να είναι παρόμοιες με αυτές των ιθαγενών Αμερικανών όταν ο Κολόμβος ανακάλυψε την Αμερική», είχε πει χαρακτηριστικά ο κοσμολόγος του Κέιμπριτζ.

Το debate βρίσκεται στην τελική ευθεία και οι οπαδοί της μεθόδου Meti εντείνουν τις προσπάθειες τους για να περάσει η δική τους γραμμή.

«Με την πρόσφατη ανίχνευση πλανητών σαν τη Γη στις κατοικήσιμες ζώνες των άλλων άστρων, έχουμε πια φυσικούς στόχους για τις αποστολές τέτοιων μηνυμάτων. Ορισμένοι προβάλλουν το επιχείρημα ότι θα πρέπει να αποφύγουμε με κάθε κόστος ισχυρές εκπομπές υπό το φόβο μιας εισβολής εξωγήινων. Αν αυτή η νοοτροπία παγιωθεί θα σηματοδοτήσει ένα φυλασσόμενο όραμα για την ανθρωπότητα και τον απομονωτισμό της μέσω της αποφυγής εξερεύνησης», δηλώνει ο Ντάγκλας Βόκοκ του Ινσιτούτου SETI της Καλιφόρνια.

Μαζί με τον Σετ Σόστακ είναι οι επικεφαλής του πιο εξελιγμένου τεχνολογικά Ινστιτούτου για την αποκρυπτογράφηση και αποστολή μηνυμάτων στο διάστημα. Οι δύο άνδρες θα έχουν συζήτηση επί του θέματος με τον Ντέιβιντ Μπριν στην ετήσια συνάντηση της Αμερικανικής Ένωσης για την Πρόοδο της Επιστήμης την Παρασκευή (13/02).

Ακόμα και αν σταλεί βέβαια σύντομα ένα τέτοιο σήμα στο διάστημα, δεν σημαίνει ότι θα έχουμε άμεσα αποτελέσματα. Υπολογίζεται ότι θα χρειαστούν περίπου εννέα χρόνια για να φτάσει το μήνυμα σε έναν άλλο πολιτισμό, ακόμα και αν αυτός βρίσκεται στο πλησιέστερο αστρικό σύστημα (Άλφα Κενταύρου), το οποίο απέχει 4,4 έτη φωτός από τη Γη…

 Τι θα μπορούσαμε να πούμε στο… σύμπαν;

Το 2009 το Ινστιτούτο SETI επεξεργάστηκε κάποιες φράσεις που θα μπορούσαν να περιέχονται σε ένα τέτοιο ραδιοαστρονομικό μήνυμα. Οι πιο δημοφιλείς επιλογές όπως επιλέχθηκαν τότε απέχουν πολύ απ’ το να χαρακτηριστούν… ευφάνταστες και είναι οι εξής:

«Είμαστε άνθρωποι στον πλανήτη Γη».
«Είστε ξένοι προς εμάς, αλλά έχετε την τεχνογνωσία».
«Γεια σας και καλώς ήρθατε».
«Παρακαλώ βοηθήστε».
«Ειρήνη, αγάπη και φιλία».
«Νιώθουμε μόνοι και φοβισμένοι, κυρίως λόγω της δικής μας προδιάθεσης για βία».
«Οι Θεοί μας και οι θρησκείες μας επηρεάζουν τις ζωές μας».
«Αναγνωρίζουμε την πολιτιστική μας κληρονομιά και τους πολιτισμούς που παράγει».

Επιστημονική διαμάχη για σχέδιο επικοινωνίας με εξωγήινους

Θα ήταν σώφρον να μεταδώσουμε μηνύματα στο Διάστημα που διατυμπανίζουν την ύπαρξή μας;

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  13/02/2015 13:40

Εδώ και 40 χρόνια, το SETI αφουγκράζεται τον ουρανό με ραδιοτηλεσκόπια.

Σαν Χοσέ, Καλιφόρνια 

Θα ήταν σώφρον να μεταδώσουμε μηνύματα στο Διάστημα που διατυμπανίζουν την ύπαρξή μας; Ή μήπως αυτό θα προσκαλούσε εξωγήινους κατακτητές; Το δίλημμα συζητήθηκε την Πέμπτη στο συνέδριο της Αμερικανικής Ένωσης για την Πρόοδο της Επιστήμης, τον εμβληματικό οργανισμό που εκδίδει την έγκριτη επιθεώρηση «Science».

Οι υπέρ και οι κατά

Οι υπεύθυνοι του SETI, του Ινστιτούτου για την Αναζήτηση Εξωγήινης Νοημοσύνης, τάχθηκαν, όπως ήταν αναμενόμενο, υπέρ μιας τέτοιας προσπάθειας. Ο Ντάγκλας Βάκοφ, διευθυντής του τμήματος Σύνθεσης Διαστρικών Μηνυμάτων στο SETI, προέβαλε ως βασικό επιχείρημα το γεγονός ότι οι τηλεοπτικές και άλλου είδους ραδιοεκπομπές από τη Γη έχουν ήδη φτάσει σε αποστάσεις δεκάδων ετών φωτός και θα μπορούσαν δυνητικά να έχουν ήδη γίνει αντιληπτές.

Ο Βάκοφ πιστεύει ότι έπειτα από 40 χρόνια αναζήτησης για εισερχόμενα σήματα οι οποίες δεν έχουν αποδώσει μέχρι σήμερα, το SETI πρέπει να περάσει σε αυτό που αποκαλείται «ενεργό SETI»: την αποστολή μηνυμάτων με ραδιοπομπούς υψηλής ισχύος που θα έφταναν πολύ μακρύτερα στο Διάστημα από ό,τι οι σημερινές, διάχυτες ραδιοεπικοινωνίες.

Η αλήθεια είναι ότι αυτό έχει επιχειρηθεί στο παρελθόν, έστω και λίγες φορές. Το 1974,επισημαίνει ο δικτυακός τόπος του Science, ένα μήνυμα μεταδόθηκε από το ραδιοτηλεσκόπιο του Αρεσίμπο στο Πουέρτο Ρίκο, το μεγαλύτερο ραδιοτηλεσκόπιο του κόσμου, στην κατεύθυνση ενός αστρικού σμήνους σε απόσταση 25.000 ετών φωτός.


Το γραφικό μήνυμα που μεταδόθηκε το 1974 από το Αρεσίμπο (Πηγή: Arne Nordmann/Creative Commons)
Η διαφωνία

Πιο πρόσφατα το 2008, η εταιρεία Doritos μετέδωσε μια διαφήμιση για τα σνακ της σε ένα δυνητικά κατοικήσιμο σύστημα σε απόσταση 42 ετών φωτός, χρησιμοποιώντας ως πομπό ένα ραντάρ στη Νορβηγία. Ο Ντέιβιντ Μπριν, αστροφυσικός και συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας που συμμετείχε στο συνέδριο, διαφώνησε με τον Βάκοφ καθώς θεωρεί ότι μια απόπειρα επικοινωνίας με εξωγήινους πολιτισμούς θα ήταν απερίσκεπτη.

Μια τέτοια απόφαση, είπε, θα έπρεπε να ληφθεί έπειτα από δημόσιο διάλογο και όχι με τη μεμονωμένη πρωτοβουλία ενός οργανισμού όπως το SETI. O Βάκοφ, από την πλευρά του, δεν λέει όχι στον διάλογο, πιστεύει όμως ότι στο μεταξύ θα έπρεπε να ξεκινήσουμε μεταδόσεις. Η διαμάχη είναι απίθανο να λήξει σύντομα, είναι όμως πιθανό να δώσει τροφή σε επιστήμονες που ανησυχούν ότι οι εξωγήινοι δεν είναι απαραίτητα φιλικοί, και επομένως καλό θα ήταν να επιβάλλουμε σιγή ασυρμάτου. Ένας από αυτούς είναι ο διάσημος Βρετανός φυσικός Στίβεν Χόκινγκ, ο οποίος έχει προειδοποιήσει ότι η Γη θα μπορούσε να πάθει αυτό που έπαθαν οι ιθαγενείς της Αμερικής μετά την άφιξη των Ευρωπαίων κατακτητών.

Οι γαρίδες της Ευρώπης του... Δία

Ενα είδος με δυνατότητα επιβίωσης σε ακραία περιβάλλοντα ίσως ζει στον παγωμένο δορυφόρο

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  12/02/2015 12:56

Ίσως στον ωκεανό της Ευρώπης να ζουν γαρίδες σαν τις εικονιζόμενες Rimicaris hybiase

Ειδικοί του Εργαστηρίου Αεριώθησης της NASA (JPL) μελετούν ένα είδος γαρίδας με μοναδικές ιδιότητες που ανακαλύφθηκε το 2012. Πρόκειται για τις γαρίδες Rimicaris hybiaseπου ζουν στον πυθμένα των θαλάσσιων περιοχών της Καραϊβικής και ειδικότερα γύρω από  υδροθερμικές «καμινάδες» από τις οποίες διαρρέονται στο νερό διάφορα στοιχεία (μέταλλα, αέρια κ.α). Μάλιστα μια από τις δημοφιλείς θεωρίες για την εμφάνιση της ζωής στην Γη αναφέρει ότι οι αυτές οι καμινάδες δημιούργησαν το κατάλληλο περιβάλλον για τη «γέννησή» της και παράλληλα παρείχαν τις συνθήκες για να μπορέσει η ζωή να εξελιχθεί στα πρώτα της στάδια. Οι γαρίδες R.hybiase ζουν μακριά από το φως του Ηλιου γύρω από καμινάδες που εκτός των άλλων διαρρέουν και θειϊκό οξύ με το οποίο τρέφονται! 

Οπως διαπίστωσαν οι ερευνητές, οι γαρίδες αυτές διαθέτουν στο στόμα τους και τα βράγχια τους κάποια βακτήρια που μετατρέπουν το... βιτριόλι σε βρώσιμη οργανική ύλη. Αυτές οι ακραίες συνθήκες (έλλειψη φωτός, τοξικά υλικά) είναι πιθανό να επικρατούν και στον υπόγειο ωκεανό που βρίσκεται δεκάδες χλμ κάτω από την παγωμένη επιφάνεια της Ευρώπης, ενός εκ των μεγαλύτερων δορυφόρων του Δία. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, αν έχουν αναπτυχθεί κάποιες σύνθετες μορφές ζωής εκεί, αυτές είναι γαρίδες σαν τιςR.hybiase.

Ο «Ναυτίλος» του Τιτάνα

H NASA έδωσε στη δημοσιότητα τα σχέδια του υποβρυχίου που θα εξερευνήσει τον δορυφόρο του Κρόνου

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  12/02/2015 12:06

Αυτό το υποβρύχιο θα εξερευνήσει τις θάλασσες υδρογονανθράκων του Τιτάνα.

Η NASA έδωσε στη δημοσιότητα τα σχέδια ενός υποβρυχίου που θα σταλεί στον μεγαλύτερο δορυφόρο του Κρόνου, τον Τιτάνα, για να εξερευνήσει τις θάλασσες υδρογονανθράκων που υπάρχουν εκεί. Ο Τιτάνας αποτελεί το κέντρο της προσοχής των επιστημόνων τα τελευταία χρόνια αφού όπως διαπιστώθηκε βρίσκεται σε μια γεωλογική και ατμοσφαιρική φάση παρόμοια με εκείνη που είχε και η Γη στα βρεφικά της χρόνια. Το υποβρύχιο θα έχει βάρος περίπου ένα τόνο και θα μπορεί να κινείται με ταχύτητα ενός μέτρου/δευτ. Θα εξερευνήσει τη μεγαλύτερη θάλασσα υδρογονανθράκων του Τιτάνα, την Kraken Mare που έχει έκταση 400 χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα και βάθος 300 μέτρα. 

Το υποβρύχιο ανάμεσα στα άλλα θα προσπαθήσει να εντοπίσει στοιχεία που θα επιτρέψουν στους επιστήμονες να κατανοήσουν καλύτερα το πώς ξεκίνησε η ζωή. Πάντως η NASA δεν έχει ακόμη δώσει κάποιο χρονοδιάγραμμα για τη φιλόδοξη αποστολή. Εκτιμάται ότι από τη στιγμή που θα δοθεί το πράσινο φως για την προετοιμασία και οργάνωσή της θα χρειαστούν περί τα 10-15 έτη για να ξεκινήσει το υποβρύχιο το ταξίδι προς τον Τιτάνα.

«Γεννητούρια» στο Διάστημα και τα άστρα έχουν...«αδέλφια»!

Το διάστημα έγινε...μαιευτήριο!

Αστρονόμοι παρατήρησαν για πρώτη φορά τέσσερα άστρα-έμβρυα να αναπτύσσονται ταυτόχρονα στη «μήτρα» ενός τεράστιου νέφους αερίων στον αστερισμό του Περσέα.

Η ανακάλυψη επιβεβαιώνει την θεωρία ότι τα περισσότερα άστρα στο σύμπαν δεν ξεκινούν τη ζωή τους ως «μοναχοπαίδια», αλλά ως «δίδυμα», «τρίδυμα» ή -όπως στη συγκεκριμένη περίπτωση- ως «τετράδυμα».

Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι πάνω από τα μισά άστρα στον γαλαξία μας διαθέτουν ένα τουλάχιστον συνοδό άστρο, όπως άλλωστε συμβαίνει και με το κοντινότερο στον Ήλιο μας άστρο, τον Άλφα του Κενταύρου, που είναι ένα τριπλό αστρικό σύστημα. Μέχρι σήμερα οι αστρονόμοι έχουν κάνει ελάχιστες παρατηρήσεις που να δείχνουν κατά πόσο τα άστρα σε αυτά τα διπλά, τριπλά, τετραπλά και πολλαπλά αστρικά συστήματα γεννιούνται ταυτόχρονα ή διαδοχικά. Η νέα ανακάλυψη ενισχύει την πρώτη εκδοχή.

Τα τέσσερα «μωρά» φαίνεται να έχουν ηλικία κάτω των 100.000 ετών και συναποτελούν το νεανικότερο πολλαπλό σύστημα άστρων που έχει ποτέ ανακαλυφθεί. Τα τέσσερα άστρα βρίσκονται σε φάση παράλληλης ανάπτυξης από το ίδιο νέφος αερίων και σκόνης και είναι συνδεδεμένα μεταξύ τους σε ένα ενιαίο σύστημα.

Απέχουν μεταξύ τους τρεις έως τέσσερις χιλιάδες αστρονομικές μονάδες (μια αστρονομική μονάδα είναι η απόσταση Γης - Ήλιου), μια πολύ μεγάλη απόσταση για πολλαπλό αστρικό σύστημα, καθώς τα «δίδυμα» άστρα συνήθως απέχουν δέκα έως 100 αστρονομικές μονάδες. Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει με σιγουριά τι θα συμβεί στα τέσσερα «αδελφάκια», αλλά θεωρείται πιθανό ότι το σύστημά τους θα διαλυθεί, καθώς κάποια στιγμή -εξαιτίας των ασταθών βαρυτικών αλληλεπιδράσεων- δύο από τα άστρα θα εκτιναχθούν μακριά από τα υπόλοιπα, στην μοναξιά του διαστήματος.

Προς το παρόν πάντως, και τα τέσσερα κινούνται συντονισμένα ως μια «οικογένεια». Τρία από αυτά είναι ακόμη σφαίρες αερίων μέσα στο ευρύτερο μητρικό νέφος αερίων και θα χρειαστούν ακόμη γύρω στα 40.000 χρόνια για να «γεννηθούν», δηλαδή για να γίνουν άστρα. Το τέταρτο είναι κιόλας ένα νεογέννητο άστρο, καθώς έχει ήδη υποστεί βαρυτική κατάρρευση, με συνέπεια να έχει κιόλας πυροδοτήσει την πύρινη φλόγα στην «καρδιά» του, δηλαδή έχει θέσει σε λειτουργία τις εσωτερικές πυρηνικές αντιδράσεις που το κάνουν να καίει και να λάμπει.

Η συνδυασμένη παρατήρηση από τρία διαφορετικά τηλεσκόπια έγινε από ομάδα επιστημόνων από διάφορα ευρωπαϊκά και αμερικανικά πανεπιστήμια, με επικεφαλής τον Χαϊμί Πινέδα του Ινστιτούτου Αστρονομίας του ελβετικού Ομοσπονδιακού Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Ζυρίχης (ΕΤΗ) και του γερμανικού Ινστιτούτου Εξωγήινης Φυσικής Μαξ Πλανκ, ενώ η σχετική δημοσίευση έγινε στο περιοδικό «Nature».

Με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ

Στο κέντρο του Γαλαξία, μια σκοτεινή καρδιά

Βρίθει από σκοτεινή ύλη αποκαλύπτουν οι τελευταίες παρατηρήσεις διεθνούς ομάδας ερευνητών

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  11/02/2015 13:30

Μεγάλες ποσότητες ενός αόρατου υλικού κρύβεται στην καρδιά του «Μίλκι Ουέι»

Στοκχόλμη 

Η πιο λεπτομερής ανάλυση ως σήμερα επιβεβαιώνει ότι το κεντρικό τμήμα του Γαλαξία μας, το οποίο περιλαμβάνει και το Ηλιακό Σύστημα, πρέπει να βρίθει από σκοτεινή ύλη, αυτό το αόρατο, μυστηριώδες συστατικό που αντιστοιχεί στο μεγαλύτερο μέρος της ύλης του Σύμπαντος.

Η ύπαρξη της σκοτεινής ύλης έγινε αντιληπτή τη δεκαετία του 1970, όταν οι αστρονόμοι παρατήρησαν ότι τα άστρα που βρίσκονται στην εξωτερική ζώνη των σπειροειδών γαλαξιών, μακριά από το κέντρο, κινούνται ταχύτερα από ό,τι θα έπρεπε.

Η μόνη εξήγηση είναι οι γαλαξίες περιβάλλονται από ένα στεφάνι σκοτεινής ύλης, η οποία επιδρά στην κίνηση των άστρων μέσω της βαρυτικής έλξης της. Το υλικό αυτό είναι ουσιαστικά αόρατο αφού δεν εκπέμπει και δεν απορροφά το φως.

Μέχρι σήμερα, όμως, παρέμενε ασαφές αν το ίδιο μυστηριώδες συστατικό υπάρχει και στα κέντρα των γαλαξιών, συμπεριλαμβανομένου και του δικού μας «Μίλκι Ουέι».

Ο βασικός λόγος είναι ότι η θέση στην οποία βρίσκεται η Γη εμποδίζει την ακριβή εκτίμηση της ταχύτητας με την οποία περιστρέφονται τα άστρα γύρω από το γαλαξιακό κέντρο.

Τα τελευταία ευρήματα

Στην τελευταία μελέτη, η οποία δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature Physics», διεθνής ομάδα ερευνητών αναλύει όλα τα διαθέσιμα στοιχεία για τις ταχύτητες περιστροφής των άστρων στην κεντρική περιοχή του γαλαξία, και εξέτασαν πώς η ταχύτητα ποικίλει ανάλογα με την απόσταση κάθε άστρου από το κέντρο.

Στη συνέχεια, χρησιμοποίησαν τις καλύτερες διαθέσιμες εκτιμήσεις για το περιεχόμενο του Γαλαξία σε κανονική ύλη και υπολόγισαν ποιες θα ήταν οι ταχύτητες περιστροφής των άστρων αν δέχονταν τη βαρυτική επίδραση μόνο αυτής της κανονικής ύλης.

Η ανάλυση αποκάλυψε διαφορές ανάμεσα στις παρατηρούμενες και τις εκτιμώμενες ταχύτητες. «Η παρατηρούμενη περιστροφή δεν μπορεί να εξηγηθεί παρά μόνο εάν υπάρχουν μεγάλες ποσότητες σκοτεινής ύλης γύρω μας και ανάμεσα σε εμάς και το γαλαξιακό κέντρο» λέει ο Μιγκέλ Πάτο του Πανεπιστημίου της Στοκχόλμης, μέλος της ερευνητικής ομάδας.

«Η μέθοδός μας», λέει, «θα επιτρέψει περαιτέρω αστρονομικές παρατηρήσεις για την μέτρηση της κατανομής της σκοτεινής ύλης στον Γαλαξία με πρωτοφανή ακρίβεια. Αυτό θα μας επιτρέψει να τελειοποιήσουμε τις γνώσεις μας για τη δομή και την εξέλιξη του Γαλαξία».

Όπως φαίνεται, οι αστρονόμοι έχουν πλέον μια καλή εικόνα για την κατανομή της σκοτεινής ύλης στο Σύμπαν και το ρόλο της στο σχηματισμό και τη συμπεριφορά των γαλαξιών.

Δεν έχουν όμως ιδέα, και μόνο υποθέσεις μπορούν να κάνουν, για τη σύσταση αυτού του μυστηριώδους υλικού, το οποίο εκτιμάται ότι υπάρχει στο Σύμπαν σε ποσότητες πενταπλάσιες από την κανονική ύλη.

Ένα μεγάλο μέρος του Σύμπαντος παραμένει ουσιαστικά αγνοούμενο.

Γιατί οι κομήτες μοιάζουν με «τηγανητό παγωτό»

Ο φλοιός αποτελείται από κρυσταλλικό πάγο ενώ το εσωτερικό είναι πιο ψυχρό και πορώδες - πάνω από τη σκληρή κρούστα υπάρχουν οργανικά μόρια σαν σοκολάτα

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  11/02/2015 17:54

H ευρωπαϊκή αποστολή Rosetta επιβεβαίωσε ότι ο κομήτης 67P είναι σκληρός από έξω και μαλακός από μέσα (Φωτογραφία:ESA )

Πασαντίνα, Καλιφόρνια 

Ζεστό και τραγανό από έξω, μαλακό και παγωμένο από μέσα: πείραμα της NASA δείχνει να εξηγεί γιατί οι κομήτες μοιάζουν με τηγανητό παγωτό.

Πολυάριθμες διαστημικές αποστολές έχουν δείξει ότι οι κομήτες καλύπτονται από έναν σκληρό φλοιό από σκόνη και οργανικά μόρια, κάτω από τον οποίο κρύβεται μαλακός πάγος.

Γιατί σκληραίνει ο αφράτος πάγος
Σύμφωνα με την τελευταία μελέτη, δημοσιευμένη στο The Journal of Physical Chemisty, ο αφράτος πάγος κρυσταλλώνεται και σκληραίνει στην επιφάνεια καθώς ο κομήτης πλησιάζει τον Ήλιο και αρχίζει να θερμαίνεται.

Καθώς τα μόρια νερού συνδέονται μεταξύ τους για να σχηματίσουν κρυστάλλους, απελευθερώνουν οργανικά μόρια και τα αναγκάζουν να συσσωρευτούν στην επιφάνεια.

«Οι κομήτες είναι σαν τηγανητό παγωτό» λέει ο Μέρθι Γούντιπατι του Εργαστηρίου Αεριώθησης (JPL) στην Καλιφόρνια, μέλος της ερευνητικής ομάδας. «Ο φλοιός αποτελείται από κρυσταλλικό πάγο, ενώ το εσωτερικό είναι πιο ψυχρό και πιο πορώδες. Τα οργανικά μόρια είναι σαν ένα τελευταίο στρώμα από σοκολάτα πάνω στο παγωτό» εξηγεί.
Άλλος πάγος 

Πώς γίνεται όμως να σκληραίνει ο πάγος από τη θερμότητα του ήλιου; Ο λόγος είναι ότι ο πάγος των κομητών δεν μοιάζει με τον πάγο που γνωρίζουμε στη Γη.

Στις συνθήκες που επικρατούν στον πλανήτη μας, ο πάγος έχει πάντα κρυσταλλική μορφή, με τα μόρια νερού να συνδέονται μεταξύ τους και να διατάσσονται σε πολύ συγκεκριμένες θέσεις.

Στο βαθύ ψύχος του Διαστήματος, όμως, το νερό μπορεί να λάβει τη μορφή του άμορφου, ή πορώδους, πάγου, στον οποίο τα άτομα νερού έχουν τυχαία διάταξη.

Οι ερευνητές της NASA προσομοίωσαν κομήτες μέσα σε μια ψυχόμενη συσκευή ρυθμιζόμενης θερμοκρασίας. Το πείραμα ξεκίνησε με άμορφο πάγο, εμπλουτισμένο με οργανικά μόρια, σε θερμοκρασία -243 βαθμούς Κελσίου, μόλις 30 βαθμούς πάνω από απόλυτο μηδέν.

Όταν το μείγμα αυτό θερμάνθηκε σταδιακά στους -123 βαθμούς Κελσίου, όπως θα συνέβαινε σε έναν κομήτη που πλησιάζει τον Ήλιο, ο άμορφος πάγος άρχισε να κρυσταλλώνει και να σκληραίνει.

Η «οργανική» κρούστα

Στην προσπάθειά τους να συνδεθούν σε κρυσταλλική διάταξη, τα μόρια νερού σπρώχνουν προς την επιφάνεια τα οργανικά υλικά, τα οποία έτσι επικάθονται πάνω στον πάγο σαν κρούστα.

«Αυτό που είδαμε στο εργαστήριο -ένας κρυσταλλικός φλοιός κομήτη καλυμμένος με οργανικά μόρια- ταιριάζει με τις παρατηρήσεις στο Διάστημα» τονίζει ο Γκούντιπατι.

«Το τηγανητό παγωτό είναι η τέλεια αναλογία, αφού το εσωτερικό των κομητών πρέπει να παραμένει πολύ ψυχρό και να περιέχει τον πορώδη, άμορφο πάγο».

Η τελευταία επιβεβαίωση για τον σκληρό φλοιό και το μαλακό εσωτερικό των κομητών ήρθε από το ευρωπαϊκό σκάφος Rosetta, το οποίο απελευθέρωσε τον περασμένο Νοέμβριο το μικρό ρομπότ Philae και το έστειλε να προσεδαφιστεί στον κομήτη 67P.

Το ρομπότ σταμάτησε να λειτουργεί λίγο μετά την άφιξή του στον κομήτη, πρόλαβε όμως να στείλει δεδομένα που δείχνουν ότι ο 67P κρύβει ένα μαλακό εσωτερικό κάτω από μια σκληρή επιφανειακή κρούστα.

Χορός θανάτου για αστρικό ζευγάρι

Δύο λευκοί νάνοι βρίσκονται σε τροχιά καταστροφικής σύγκρουσης στην καρδιά μυστηριώδους νεφελώματος

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  10/02/2015 12:48

Δύο λευκοί νάνοι βρίσκονται σε τροχιά σύγκρουσης στην καρδιά του νεφελώματος Henize 2-428. Credit:(ESO)

Ομάδα ερευνητών χρησιμοποιώντας το τηλεσκόπιο VLT του Νότιου Ευρωπαϊκού Αστεροσκοπείου (ESO) στην έρημο Ατακάμα της Χιλής εντόπισαν ένα εντυπωσιακό κοσμικό φαινόμενο. Σε απόσταση τεσσάρων χιλιάδων ετών φωτός από εμάς βρίσκεται ένα μυστηριώδες νεφέλωμα η κωδική ονομασία του οποίου είναι Henize 2-428. Είναι ένα νεφέλωμα με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά με τους ειδικούς να μην μπορούν μέχρι σήμερα να βρουν απαντήσεις για την ύπαρξη του. Ομως η νέα έρευνα αποκαλύπτει τόσο το πώς δημιουργήθηκε αλλά και το κρύβει στο εσωτερικό του. 

Ο χορός του θανάτου

Στην καρδιά του του νεφελώματος βρίσκονται δύο λευκοί νάνοι, δύο άστρα μεγέθους παρόμοιου με τον Ήλιο, τα οποία όταν έκαψαν τα καύσιμα τους δεν μπήκαν σε διαδικασία αυτοκαταστροφής μετατρεπόμενα σε υπερκαινοφανείς αστέρες αφού παρέμεινε «ζωντανό» ένα τμήμα του πυρήνα τους. Αυτή εκτιμάται ότι είναι και η κατάληξη του δικού μας μητρικού άστρου. Όμως όπως φαίνεται αυτά τα δύο άστρα ήταν τελικά καταδικασμένα να... πεθάνουν. Σύμφωνα με τους ερευνητές που τα εντόπισαν τα δύο άστρα βρίσκονται σε μια τροχιά το ένα γύρω από το άλλο τέτοια που σε περίπου 700 εκ. έτη θα έρθουν σε σύγκρουση και θα καταστραφούν σε μια έκρηξη σουπερνόβα. Η ανακάλυψη των δύο λευκών νάνων εξηγεί και την ύπαρξη του νεφελώματος που δημιουργήθηκε όπως φαίνεται από τα νέφη αερίων που διέρρεαν στο Διάστημα καθώς τα δύο άστρα μετατρέπονταν σε λευκούς νάνους. Οπως αναφέρουν οι ειδικοί όταν τελικά συμβεί η έκρηξη σουπερνόβα θα είναι ορατή από τη Γη ακόμη και στο φως της μέρας. Η ανακάλυψη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature». 

Ένα χαμογελαστό πρόσωπο στο διάστημα

Το τηλεσκόπιο Hubble εντόπισε μια παράξενη, χαμογελαστή μορφή 

Τα λαμπερά μάτια είναι φωτεινοί γαλαξίες, μέρος ενός συμπλέγματος γαλαξιών που είναι γνωστό με το όνομα SDSS J1038+4849. Το τεράστιο αυτό σύμπλεγμα στρεβλώνει τον χωροχρόνο, προκαλώντας κύρτωση του φωτός όπως ένας φακός, δημιουργώντας μια εικόνα που ονομάζεται Einstein ring. Το κυκλικό σχήμα δημιουργεί το περίγραμμα του προσώπου και το ειρωνικό χαμόγελο.   Η μορφή αυτή ανακαλύφθηκε από την ερασιτέχνη αστρονόμο Judy Schmidt ενώ έψαχνε για υποβολή εικόνας για τον διαγωνισμό «οι κρυφοί θησαυροί του Hubble». Οι διαγωνιζόμενοι κλήθηκαν να αναζητήσουν μέσα από τα τεράστια αρχεία του διαστημικού τηλεσκοπίου εικόνες που έχουν αξία και έχουν χαθεί μέσα στον όγκο της πληροφορίας. 

Πηγή: www.lifo.gr

Νέος εντυπωσιακός χάρτης του Γαλαξία

Για πρώτη φορά σε μια γαλαξιακή εικόνα εμπεριέχονται άστρα και κοσμική ύλη

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  09/02/2015 12:28

Εντυπωσιακός και με σημαντικά στοιχεία για ερευνητική δραστηριότητα ο νέος γαλαξιακός χάρτης.

Τα τελευταία χρόνια ο μεγάλος στόλος των διαστημικών και επίγειων τηλεσκοπίων έχει επιτρέψει τη χαρτογράφηση του Γαλαξία. Εχουν δημιουργηθεί διάφοροι χάρτες του Γαλαξία οι περισσότεροι εκ των οποίων επικέντρωναν περισσότερο την προσοχή τους στην προβολή άστρων. Ειδικοί της NASA χρησιμοποιώντας δεδομένα του διαστημικού παρατηρητηρίου Planck δημιούργησαν ένα γαλαξιακό χάρτη στον οποίο για πρώτη φορά συμπεριλαμβάνονται όχι μόνο τα άστρα αλλά και τα βασικότερα συστατικά της κοσμικής ύλης όπως σκόνη, αέρια, ακτινοβολία και σωματίδια. Το αποτέλεσμα είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακό και επιτρέπει στους επιστήμονες να μελετήσουν την εξέλιξη του γαλαξία μας αλλά και του Σύμπαντος αφού το Planck ανάμεσα στα άλλα μπορεί να συλλάβει δεδομένα (φως, κοσμική ύλη) από τις αρχές δημιουργίας του Κόσμου. 


Ο γαλαξιακός χάρτης στην κορυφή της εικόνα αποτελεί σύνθεση των τεσσάρων χαρτών από κάτω. Στον πρώτο χάρτη (πάνω αριστερά) καταγράφεται η κοσμική σκόνη, στην διπλανή εικόνα απεικονίζονται αέρια όπως μονοξείδιο του άνθρακα αλλά και αέρια που αλληλεπιδρούν με τη σκόνη σε νεογέννητα άστρα. Στην κάτω αριστερά εικόνα απεικονίζεται κοσμική ακτινοβολία και στην διπλανή εικόνα απεικονίζεται το φως φορτισμένων σωματιδίων.

Ιδιαίτερα εντυπωσιακή η εικόνα της διασποράς της κοσμικής ύλης στον γαλαξία

Τα πρώτα άστρα του Σύμπαντος άργησαν να ανάψουν

Ευρωπαϊκό τηλεσκόπιο αποκαλύπτει ότι τα πρώτα άστρα γεννήθηκαν 550 εκατομμύρια χρόνια μετά τη Μεγάλη Έκρηξη

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  06/02/2015 14:07

Η εποχή κατά την οποία εμφανίστηκαν τα πρώτα άστρα υπολογίστηκε από τον χάρτη της πόλωσης της ακτινοβολίας CMB (λεπτομέρεια)

Παρίσι 

Ευρωπαϊκό τηλεσκόπιο που χαρτογράφησε μια αρχέγονη λάμψη που πλημμυρίζει ακόμα και σήμερα όλο τον ουρανό αποκαλύπτει ότι τα πρώτα άστρα γεννήθηκαν 550 εκατομμύρια χρόνια μετά τη Μεγάλη Έκρηξη, περίπου 100 εκατομμύρια χρόνια αργότερα σε σχέση με προηγούμενες εκτιμήσεις.

Η πρώτη λάμψη

Από το 2009 έως το 2013, το ευρωπαϊκό διαστημικό τηλεσκόπιο Planck χαρτογράφησε τη λεγόμενη «μικροκυματική ακτινοβολία υποβάθρου, ή CMB, μια λάμψη που γέμισε τα πάντα όταν το Σύμπαν έγινε ξαφνικά διαφανές, 380.000 χρόνια μετά τη γέννησή του.

Χάρη στη διαστολή του Σύμπαντος, η λάμψη αυτή καλύπτει σήμερα ολόκληρο τον ουρανό στο φάσμα των μικροκυμάτων. Η γέννηση των πρώτων άστρων, η οποία σηματοδότησε το τέλος του «κοσμικού Μεσαίωνα» άφησε ίχνη σε αυτή την ακτινοβολία, τα οποία επέτρεψαν στους ερευνητές του Planck να προσδιορίσουν πότε συνέβη αυτό στην ιστορία του Σύμπαντος. Τα αποτελέσματα δημοσιεύονται σε μια σειρά από άρθρα, τα οποία είναιδιαθέσιμα στο δικτυακό τόπο της ευρωπαϊκής διαστημικής υπηρεσίας ESA.

Αρχέγονη σούπα
Λίγα δευτερόλεπτα μετά τη γέννησή του, το Σύμπαν ήταν μια υπέρθερμη, πυκνή σούπα από ελεύθερα σωματίδια, κυρίως πρωτόνια, ηλεκτρόνια και νετρίνα. Σε αυτή τη συνωστισμένη κατάσταση, το φως δεν μπορούσε να ταξιδέψει μακριά πριν συγκρουστεί με κάποιο ηλεκτρόνιο. Αυτό σήμαινε ότι το Σύμπαν ήταν πρακτικά αδιαφανές στα φωτόνια και θα φαινόταν άκρως ομιχλώδες.

Με την πάροδο του χρόνου, καθώς το Σύμπαν διαστελλόταν, τα σωματίδια αραιώθηκαν αρκετά ώστε να μην συγκρούονται με τόσο υψηλή συχνότητα. Αυτό είχε δύο συνέπειες: πρώτον, τα πρωτόνια μπορούσαν επιτέλους να συνδυαστούν με ηλεκτρόνια και να δημιουργήσουν ουδέτερα άτομα. Δεύτερον, τα φωτόνια ήταν πλέον ελεύθερα να ταξιδέψουν, και το Σύμπαν έγινε διαφανές. Το υπόλειμμα αυτής της πρώτης λάμψης που γέμισε τα πάντα, περίπου 380.000 χρόνια μετά τη Μεγάλη Έκρηξη, είναι αυτό που σήμερα ονομάζουμε CMB.

Διαβάστε επίσης:

• Κοιτάζοντας πίσω μέχρι το αρχαιότερο φως του Σύμπαντος
• Ο ουρανός τότε και σήμερα με τα μάτια του τηλεσκοπίου Planck

Εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια αργότερα, το άναμα των πρώτων άστρων άφησε σημάδια στην ακτινοβολία υποβάθρου. Τα γιγάντια αλλά βραχύβια αυτά άστρα εξέπεμψαν ακτινοβολία που εκδίωξε ηλεκτρόνια από ουδέτερα άτομα υδρογόνου και δημιούργησε έτσι ιόντα.

Το στάδιο αυτό ονομάζεται «επανιονισμός» του Σύμπαντος, αφού ουδέτερα άτομα υδρογόνου διασπάστηκαν στα ιόνα -πρωτόνια και ηλεκτρόνια- από τα οποία είχαν σχηματιστεί εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια νωρίτερα.

Πόλωση
Τα ηλεκτρόνια που απελευθερώθηκαν από αυτή τη διαδικασία μπορούσαν και πάλι να συγκρουστούν με τα φωτόνια της ακτινοβολίας CMB. Η αλληλεπίδραση αυτή πόλωσε την CMB, άλλαξε δηλαδή τα επίπεδα στα οποία ταλαντώνεται το κύμα της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας.

Το τηλεσκόπιο Plank μπόρεσε να ανιχνεύσει αυτά τα μοτίβα πόλωσης του φωτός, και αποκάλυψε έτσι πότε άρχισε ο επανιονισμός του Σύμπαντος μετά τη γέννηση των πρώτων άστρων.


O χάρτης πόλωσης της ακτινοβολίας CMB σε ολόκληρο τον ουρανό (ESA and The Planck Collaboration)

«Από τις μετρήσεις μας στου πιο μακρινούς γαλαξίες και κβάζαρ, γνωρίζουμε ότι η διαδικασία του επανιονισμού ολοκληρώθηκε όταν το Σύμπαν ήταν περίπου 900 εκατομμυρίων ετών. Όμως ο μόνος τρόπος να μάθουμε πότε ξεκίνησε είναι τα δεδομένα της CMB» λέει ο Γιώργος Ευσταθίου του Πανεπιστημίου του Κέμπριτζ, μέλος της ερευνητικής ομάδας.

Τα δεδομένα του Planck έχουν κρίσιμη σημασία για τη μελέτη των πρώτων σταδίων στην εξέλιξη του Σύμπαντος, καθώς μια προηγούμενη ανάλυση της CMB από την αμερικανική αποστολή WMAP είχε δώσει διαφορετικά αποτελέσματα, σύμφωνα με τα οποία ο επανιονισμός ξεκίνησε νωρίτερα, περίπου 450 εκατ. χρόνια μετά το «Μπιγκ Μπάνγκ».

Οι χάρτες

Οι χάρτες του Planck έχουν μεγαλύτερη ανάλυση και θεωρούνται μακράν πιο αξιόπιστοι σε σχέση με το WMAP.
Εκτός όμως του ότι έδωσαν νέα στοιχεία για τα πρώτα άστρα, τα δεδομένα της ευρωπαϊκής αποστολή έχουν επιτρέψει τον ακριβή προσδιορισμό της ηλικίας του Σύμπαντος στα 13,8 εκατομμύρια χρόνια, και προσέφεραν αρκετά ακόμα στοιχεία για την εξέλιξή του.

Το τηλεσκόπιο έπαψε να λειτουργεί το 2012, όταν τέλειωσε το απόθεμα υγρού αζώτου, ωστόσο η ανάλυση των αποτελεσμάτων δεν έχει τελειώσει.  Μεταξύ άλλων, οι ερευνητές ελπίζουν να βρουν στα δεδομένα απαντήσεις για το μυστήριο της σκοτεινής ύλης, ενός αόρατου, μυστηριώδους υλικού που γεμίζει το Σύμπαν.

Ακόμα, ελπίζουν να βρουν ίχνη του λεγόμενου πληθωρισμού, μια φάση απότομης διόγκωσης του Σύμπαντος, ένα κλάσμα του δευτερολέπτου μετά τη Μεγάλη Έκρηξη. Και όσον αφορά τα  πρώτα άστρα και τους πρώτους γαλαξίες, τα ευρήματα του Planck δημιουργούν αισιοδοξία ότι θα μπορέσουμε να δούμε αυτά τα αρχέγονα σώματα με την επόμενη γενιά τηλεσκοπίων, όπως το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb που θα διαδεχθεί το Hubble.