Ακραίες θύελλες σαρώνουν τον Ουρανό

Εντυπωσιακά φαινόμενα εντοπίστηκαν στον πλανήτη αερίων του ηλιακού μας συστήματος

Εντυπωσιακά φαινόμενα λαμβάνουν χώρα στον Ουρανό. Την παραπάνω εικόνα του πλανήτη έχει τραβήξει το Voyager 2

Μια από τις εικόνες των ακραίων φαινομένων που κατέγραψαν τα τηλεσκόπια στον Ουρανό

Η ανακάλυψη

Ερευνητική ομάδα, με επικεφαλής τον καθηγητή Ίμκε ντε Πάτερ του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια Μπέρκλεϊ παρακολουθεί τη δραστηριότητα στον Ουρανό τόσο στο οπτικό, όσο και στο υπέρυθρο τμήμα του φάσματος. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τον πλανήτη σκεπάζουν τεράστια συστήματα νεφών και προκαλούν εξίσου τεράστιες θύελλες. «Ο καιρός στον Ουρανό είναι απίστευτα δραστήριος», δήλωσε ο Ίμκε ντε Πάτερ. Μέχρι στιγμής έχουν παρατηρηθεί, μέσω του τηλεσκοπίου Keck της Χαβάης, οκτώ μεγάλες καταιγίδες στο βόρειο ημισφαίριο του πλανήτη, η μία από τις οποίες ήταν η ισχυρότερη που έχει εντοπιστεί ποτέ.
Ακολούθησαν νέες παρατηρήσεις με το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble, το οποίο παρατήρησε πληθώρα νεφών σε διάφορα υψόμετρα, καθώς και πολλαπλές θύελλες που εκτείνονται σε μία απόσταση άνω των 9.000 χιλιομέτρων. Τα φωτεινά νέφη πιθανότατα δημιουργούνται από αέρια όπως το μεθάνιο, που υψώνονται στην ατμόσφαιρα και συμπυκνώνονται σε πάγους από μεθάνιο με μεγάλη ανακλαστικότητα. Οι ανακοινώσεις έγιναν σε συνέδριο της Αστρονομικής Αμερικανικής Εταιρείας που διαξάγεται στην Τουκσόν της Αριζόνα. 



Ο πλανήτης

Ο Ουρανός είναι ένας παγωμένος γίγαντας με διάμετρο περίπου τετραπλάσια του πλανήτη μας και απέχει από τον Ήλιο 30 φορές περισσότερο από ό,τι η Γη. Έχει μια ατμόσφαιρα από υδρογόνο και ήλιο και λιγοστό μεθάνιο, που της προσδίδει τη γαλαζωπή απόχρωσή της. Επειδή ο πλανήτης, αντίθετα με τη Γη, δεν έχει εσωτερική γεωλογική δραστηριότητα και κάποια εσωτερική πηγή θερμότητας, η ατμοσφαιρική δραστηριότητά του, όπως πίστευαν ως τώρα οι αστρονόμοι, επηρεάζεται αποκλειστικά από την ηλιακή ακτινοβολία, η οποία όμως αυτή την εποχή είναι ιδιαίτερα εξασθενημένη στο βόρειό ημισφαίριό του. Αυτό ακριβώς ξενίζει τους επιστήμονες, οι οποίοι αδυνατούν να εξηγήσουν την αιτία της πρόσφατης θυελλώδους δραστηριότητας στην ατμόσφαιρα του Ουρανού.


Μοναδικά φαινόμενα

Εξάλλου, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Αριζόνα, με επικεφαλής τον Έριχ Καρκόσκα, ανακοίνωσαν στο ίδιο αστρονομικό συνέδριο πως ανακάλυψαν ανομοιότητες στην ατμοσφαιρική κυκλοφορία ανάμεσα στο βόρειο και στο νότιο ημισφαίριο του Ουρανού, κάτι που δεν έχει παρατηρηθεί σε κανέναν άλλο αέριο γίγαντα πλανήτη του ηλιακού μας συστήματος.
Αναλύοντας δεδομένα που είχε στείλει το σκάφος «Voyager 2» της NASA, οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι μερικές περιοχές της ατμόσφαιρας στο νότιο ημισφαίριο περιστρέφονται έως 15% ταχύτερα από ό,τι στο βόρειο. Επίσης διαπιστώθηκε ότι ο νότιος πόλος του Ουρανού διαθέτει μια κηλίδα που περιστρέφεται πέντε ώρες πιο γρήγορα σε σχέση με το μυστηριώδες εσωτερικό του πλανήτη. Προς το παρόν, δεν υπάρχει κάποια εξήγηση γι’ αυτές τις παρατηρήσεις.

Eίδαν την καρδιά ενός σουπερνόβα

Εντυπωσιακές παρατηρήσεις στο εσωτερικό ενός «δημοφιλούς» υπερκαινοφανούς αστέρα

Στην καρδιά του υπερκαινοφανούς αστέρα 1987Α βρίσκεται πιθανότατα ένα άστρο νετρονίου Credit: (ESO)

Πέρθ 

Το φως του έφτασε στη Γη το 1987Α από το Μεγάλο Μαγγελανικό Νέφος και οι επιστήμονες του έδωσαν το όνομα 1987Α. Πρόκειται για έναν από τους πιο ενδιαφέροντες υπερκαινοφανείς αστέρες που αποτελεί μόνιμο στόχο έρευνας των επιστημόνων. Ομάδα αστρονόμων χρησιμοποιώντας επίγεια ραδιοτηλεσκόπια κατάφερε να διεισδύσει βαθιά στο εσωτερικό του συγκεκριμένου υπερκαινοφανούς και να κάνει πολύ ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις. Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν τις συστοιχίες τηλεσκοπίων ATCA και ALMA και εντόπισαν τα ίχνη της παρουσίας ενός αστέρα νετρονίου στην καρδιά του υπερκαινοφανούς. Η παρουσία ενός αστέρα νετρονίου (ή πάλσαρ) σε έναν υπερκαινοφανή αστέρα έχει διατυπωθεί εδώ και καιρό από τους ειδικούς αλλά μέχρι σήμερα δεν είχαν υπάρξει αποδείξεις ή έστω κάποιες ενδείξεις που να την επιβεβαιώνουν. Οι ερευνητές εντόπισαν κάτι που είτε είναι ένα νεφέλωμα που έχει σχηματιστεί στο εσωτερικό του 1987Α από την δραστηριότητα ενός πάλσαρ είτε είναι το ίδιο το πάλσαρ. Η ανακάλυψη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Astrophysical Journal».

Εργοστάσιο σκόνης
Προηγούμενες παρατηρήσεις έχουν δείξει ότι στο εσωτερικό του 1987Α βρίσκονται τεράστιες ποσότητες κοσμικής σκόνης. Οι επιστήμονες υποψιάζονταν ότι η έκρηξη σουπερνόβα παράγει κοσμική σκόνη. Ομως δεν ήταν βέβαιοι αν παράγονται πολύ μεγάλες ποσότητες, ικανές, για παράδειγμα, να γεμίσουν με κοσμική σκόνη το Σύμπαν, όταν αυτό ήταν σε βρεφική ηλικία, και να ξεκινήσει ο σχηματισμός γαλαξιών.

Μελετώντας δεδομένα από τα διαστημικά τηλεσκόπια Hubble και Chandra και τα ραδιοτηλεσκόπια του αστεροσκοπείου ALMA στη Χιλή ερευνητές από τις ΗΠΑ διαπίστωσαν ότι ο 1987Α αποτέλεσε ένα πραγματικό εργοστάσιο παραγωγής κοσμικής σκόνης, μεγάλο μέρος της οποίας εξακολουθεί να βρίσκεται εγκλωβισμένο στο εσωτερικό του. Η ανακάλυψη έρχεται να στηρίξει τη θεωρία για τον κρίσιμο ρόλο των υπερκαινοφανών αστέρων στη λειτουργία και την εξέλιξη του Σύμπαντος.

Τα μισά αστέρια είναι ορφανά και... χαμένα στο διάστημα!

Για αυτό το Σύμπαν είναι πιο φωτεινό από ό,τι θα περιμέναμε

Ορφανά και... χαμένα στο διάστημα είναι 1 στα 2 αστέρια του Σύμπαντος μας. Αυτή την ανατρεπτική ανακάλυψη έκαναν αστρονόμοι από τις ΗΠΑ.

Τα άστρα αυτά βρίσκονται διάσπαρτα ανάμεσα στους γαλαξίες και η ύπαρξή τους εξηγεί το ότι το Σύμπαν είναι πιο φωτεινό από ό,τι θα περιμέναμε αφού υπάρχει ανεξήγητα μεγάλο περίσσευμα υπέρυθρης ακτινοβολίας.

Τα άστρα αυτά πιθανότατα "ορφάνεψαν" μετά από συγκρούσεις γαλαξιών, που τα εκτόξευσαν στο αχανές διάστημα.

"Μπορεί να υπάρχουν έλλογα όντα, άνθρωποι, που ζουν εκεί έξω, στο μέσον του κρύου σκοτεινού διαστήματος, οι οποίοι δεν έχουν τον δικό τους γαλαξία", δήλωσε ο αστροφυσικός Χάρβεϊ Μόσλεϊ της NASA. Όπως εξηγεί αν κάποιοι άνθρωποι ζούσαν σε ένα τέτοιο σημείο του Σύμπαντος, θα έβλεπαν ένα νυχτερινό ουρανό, τελείως βαρετό, κατασκότεινο, για τα ανθρώπινα μάτια, χωρίς άλλα άστρα γύρω.

Η νέα ανακάλυψη δείχνει πόσα λίγα πράγματα γνωρίζουν οι αστρονόμοι γι' αυτόν τον χώρο ανάμεσα στους γαλαξίες. Άλλοι πάντως επιστήμονες εξέφρασαν την επιφύλαξή τους κατά πόσο όντως το πλεονάζον κοσμικό φως προέρχεται από εξωγαλαξιακά άστρα, κάτι που πρέπει να επιβεβαιωθεί από μελλοντικές έρευνες. Μια εναλλακτική εξήγηση είναι ότι το φως αυτό προέρχεται από πολύ μακρινούς γαλαξίες που δεν είναι ορατοί.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ: Πως γεννιούνται οι πλανήτες

Το πραγματικό πορτρέτο ενός δίσκου αερίων και σκόνης, το οποίο σχηματίζει πλανήτες γύρω από ένα άστρο στον αστερισμό του Ταύρου, είναι η εικόνα που υπάρχει στο πάνω μέρος του συγκεκριμένου άρθρου.
Είναι μια εικόνα πρωτοφανούς λεπτομέρειας, την οποία συνέλαβε το μεγαλύτερο ραδιοτηλεσκόπιο του κόσμου.

«Όταν πρωτοείδαμε την εικόνα μείναμε έκπληκτοι από το επίπεδο της λεπτομέρειας» καμαρώνει η Κατερίνα Βλαχάκη, μέλος της διεύθυνσης του τηλεσκοπίου ALMA. To ολοκαίνουργιο τηλεσκόπιο, μια συστοιχία από 66 επιμέρους ραδιοτηλεσκόπια διασκορπισμένα στην έρημο της Χιλής, έστρεψε το βλέμμα του στο άστρο HL του Ταύρου, ή HL Tauri, το οποίο εκτιμάται ότι άρχισε να λάμπει πριν από μόλις ένα εκατομμύριο χρόνια.

Τα άστρα γεννιούνται από σύννεφα αερίου και σκόνης, τα οποία καταρρέουν υπό την επίδραση της βαρύτητας και σχηματίζουν πυκνούς πυρήνες, που τελικά πυροδοτούνται και γίνονται νέα άστρα. Το αέριο και η σκόνη που περίσσεψε περιβάλλει αρχικά τα νεαρά άστρα, αργότερα όμως συγκεντρώνεται σε έναν επίπεδο δίσκο, τον λεγόμενο πρωτοπλανητικό δίσκο. Μέσα σε αυτόν τον δίσκο, οι συγκρούσεις ανάμεσα σε σωματίδια σκόνης δίνουν όλο και μεγαλύτερα σώματα -πρώτα αστεροειδείς και κομήτες, αργότερα πλανήτες.

Η θεαματική εικόνα του ALMA δείχνει τον πρωτοπλανητικό δίσκο του HL Tauri χωρισμένο σε ομόκεντρους δακτυλίους, ανάμεσα στους οποίους υπάρχουν κενά. Πρέπει να είναι τα κενά που σχηματίζονται από την κίνηση νεογέννητων σωμάτων, τα οποία αργότερα θα μεγαλώσουν και θα γίνουν ενήλικοι πλανήτες. Η περίπτωση του HL Tauri εξέπληξε τους αστρονόμους, οι οποίοι δεν περίμεναν να δουν ίχνη πρωτοπλανητών σε ένα τόσο νεαρό άστρο. «Το HL Tauri έχει ηλικία το πολύ ένα εκατομμύριο χρόνια, κι όμως ο δίσκος του φαίνεται να είναι γεμάτος από πλανήτες που βρίσκονται στο στάδιο του σχηματισμού τους» σχολίασε η Βλαχάκη. «Αυτή η εικόνα από μόνη της θα φέρει επανάσταση στις θεωρίες για το σχηματισμό πλανητών» είπε.

Ακάλεστο άστρο χάλασε το πάρτι της μαύρης τρύπας

Το φαντασμαγορικό κοσμικό σόου που ανέμεναν οι επιστήμονες δεν συνέβη εξαιτίας ενός... εισβολέα

Προσομοίωση της άφιξης ενός νέφους αερίου στη μαύρη τρύπα. Οι λάμψεις που περίμεναν να καταγράψουν οι αστρονόμοι δεν ήρθαν ποτέ. Credit: (ESO)

Λος Άντζελες, Καλιφόρνια 

Την περασμένη άνοιξη, οι αστρονόμοι περίμεναν με αγωνία τη μαύρη τρύπα που κρύβεται στην καρδιά του Γαλαξία μας να καταπιεί μια μάζα αερίου και να προσφέρει υπερθέαμα. Το σόου όμως δεν ήρθε ποτέ, πιθανότατα λόγω ενός γιγάντιου άστρου που χάλασε το πάρτι.

Τι εμπόδισε το σόου

«Δεν είδαμε πυροτεχνήματα» σχολιάζει η Άντρεα Γκεζ, κορυφαία αστρονόμος του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Λος Άντζελες. Η μελέτη της Γκεζ και των συνεργατών της αφορά το G2, ένα παράξενο αντικείμενο στο κέντρο του Μίλκι Ουέι, για το οποίο οι αστρονόμοι πίστευαν ότι είναι ένα νέφος υδρογόνου. Είχε εντοπιστεί το 2002 να πλησιάζει στον Τοξότη Α*, μια περιοχή στην καρδιά του Γαλαξία στην οποία κρύβεται μια μαύρη τρύπα βαρέων βαρών, με μάζα εκατομμύρια φορές μεγαλύτερη από του Ήλιου (τέτοιες μαύρες τρύπες πιστεύεται εξάλλου ότι υπάρχουν στα κέντρα όλων των μεγάλων γαλαξιών).

Οι αστρονόμοι προέβλεπαν για χρόνια ότι το νέφος θα γινόταν φέτος βορά της μαύρης τρύπας. Η σύγκρουσή του στον δίσκο υλικού που περιβάλλει τη μαύρη τρύπα θα προκαλούσε μια έντονη λάμψη, η οποία θα αποκάλυπτε νέα στοιχεία για τη συμπεριφορά του τέρατος.Σύμφωνη με την τελευταία μελέτη, το σόου δεν ήρθε ποτέ επειδή το G2 δεν είναι νέφος αερίου αλλά ένα γιγάντιο άστρο, προϊόν της συγχώνευσης δύο μικρότερων, τυλιγμένο με ένα πέπλο αερίου και σκόνης.

Τι περίμεναν οι επιστήμονες

Η έρευνα δείχνει μάλιστα να διαψεύδει προηγούμενες μελέτες, σύμφωνα με τις οποίες το G2 είναι τμήμα ενός μακρόστενου νέφους που μοιάζει με νήμα. «Το G2 επέζησε και συνέχισε να κινείται στην τροχιά του. Ένα απλό νέφος αερίου δεν θα μπορούσε να το κάνει αυτό» λέει η Γκεζ, η οποία εξέτασε το αντικείμενο από το αστεροσκοπείο Keck της Χαβάης, στο οποίο λειτουργούν τα δύο μεγαλύτερα οπτικά και υπέρυθρα τηλεσκόπια του κόσμου.

Παρουσιάζοντας τα ευρήματά τους στην επιθεώρηση «The Astrophysical Journal Letters», οι ερευνητές καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι το G2 είναι πιθανώς μέλος μιας νέας οικογένειας άστρων, τα οποία δημιουργούνται από τη συγχώνευση άλλων άστρων στην καρδιά του Γαλαξία. Στον δικό μας Γαλαξία, επισημαίνει η Γκεζ, τα μεγάλα άστρα ανήκουν συχνά σε δυαδικά συστήματα, είναι δηλαδή άστρα που κινούνται σε τροχιά γύρω από άλλα άστρα.

Το G2 φαίνεται να είναι ένα πρώην δυαδικό σύστημα που συγχωνεύτηκε σε ένα άστρο λόγω της ακραίας βαρυτικής επίδρασης της μαύρης τρύπας. Η μετάλλαξη αυτή πρέπει να συνέβη σχετικά πρόσφατα, καθώς το άστρο του G2 δείχνει να βρίσκεται ακόμα στη φάση μιας διόγκωσης που διαρκεί ένα εκατομμύριο χρόνια μετά τη συγχώνευση. Όπως λέει η Γκεζ, το άστρο φαίνεται να περνά τώρα σε μια φάση «σπαγγετοποίησης», ένα φαινόμενο κατά το οποίο μεγάλα σώματα επιμηκύνονται από τη βαρυτική επίδραση μιας μαύρης τρύπας.

«Γύρω από τις μαύρες τρύπες παρατηρούμε φαινόμενα που δεν μπορούμε να δούμε πουθενά αλλού στο Σύμπαν» σχολιάζει η ερευνήτρια. «Αρχίζουμε να κατανοούμε τη φυσική των μελανών οπών με τρόπο που δεν ήταν δυνατός μέχρι σήμερα».

Διαλυμένοι γαλαξίες «αιμορραγούν» 200 δισεκατομμύρια άστρα

Το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble απαθανάτισε ένα εκπληκτικό κοσμικό φαινόμενο

Η γαλάζια αίγλη προέρχεται από τα άστεγα άστρα του Σμήνους της Πανδώρας. Credit: (NASA/ESA/IAC/HFF Team, STScI)

Σάντα Κρους ντε Τενερίφε 

Ο θάνατος είναι αναπόφευκτος, ακόμα και για τους γαλαξίες. Το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble απαθανάτισε τη λάμψη 200 δισεκατομμυρίων άστρων που ξεχύθηκαν στο Διάστημα όταν οι γαλαξίες τους διαλύθηκαν από βαρυτικές δυνάμεις.

Το σμήνος

H εικόνα δείχνει το «Σμήνος της Πανδώρας», γνωστό και ως Abell 2744, μια αχανή συλλογή 500 περίπου γαλαξιών, σε απόσταση 4 δισεκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη. Το γιγάντιο γαλαξιακό σμήνος εκτιμάται ότι έχει μάζα 1.000 φορές μεγαλύτερη από τη μάζα του δικού μας Γαλαξία, ή 400 τρισεκατομμύρια φορές τη μάζα του Ήλιου.

Χάρη στην εξαιρετική ευαισθησία του στο υπέρυθρο φως, το Hubble κατάφερε να καταγράψει τη λάμψη των άστρων που έμειναν άστεγα όταν μερικοί γαλαξίες του σμήνους διαλύθηκαν.

Οι προσομοιώσεις

Οι τελευταίες προσομοιώσεις δείχνουν ότι έως και έξι μητρικοί γαλαξίες, περίπου στο μέγεθος του Μίλκι Ουέι, πρέπει διαλύθηκαν όταν πλησίασαν το κέντρο του σμήνους και βρέθηκαν υπό την επήρεια αντίρροπων βαρυτικών δυνάμεων από άλλους γαλαξίες.

Τα άστρα των νεκρών πια γαλαξιών πλέουν ελεύθερα στο Διάστημα, και οι παρατηρήσεις του Hubble δείχνουν ότι η λάμψη τους πρέπει να αντιστοιχεί γύρω στο 10% της συνολικής φωτεινότητας του γαλαξιακού σμήνους. Στην παραπάνω εικόνα η λάμψη αυτή έχει χρωματιστεί γαλάζια για να ξεχωρίζει.

«Τα αποτελέσματα βρίσκονται σε συμφωνία με ό,τι έχει προβλεφθεί να συμβαίνει μέσα σε μεγάλα γαλαξιακά σμήνη» σχολίασε η Μιρέγια Μόντες του Ινστιτούτου Αστροφυσικής των Κανάριων Νήσων, πρώτη συγγραφέας της δημοσίευσης στην επιθεώρηση «The Astrophysical Journal».

Το πρόγραμμα

Το Hubble μελέτησε το Σμήνος της Πανδώρας στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος Frontiers Field, το οποίο χρησιμοποιεί τα γαλαξιακά σμήνη ως «βαρυτικούς φακούς» για τη μελέτη πιο μακρινών αντικειμένων. Τα σμήνη έχουν τόσο μεγάλη μάζα ώστε η βαρύτητα τους παραμορφώνει το φως των άστρων και των γαλαξιών που διέρχεται από την περιοχή τους. Μεγεθύνουν έτσι το είδωλο των αντικειμένων που βρίσκονται πίσω τους (όπως τα βλέπουμε από τη Γη) και επιτρέπουν στους αστρονόμους  να κοιτάξουν πιο μακριά στο Σύμπαν.

H σκοτεινή ενέργεια εξαφανίζει το Σύμπαν

Νέα ενδιαφέρουσα (αλλά δυσοίωνη) κοσμολογική θεωρία για το μέλλον του Κόσμου

H σκοτεινή ενέργεια «καταπίνει» τους γαλαξίες σύμφωνα με τη νέα θεωρία

Πόρτσμουθ 

Μια νέα θεωρία για το μέλλον του Σύμπαντος αναπτύσσεται μετά από ευρήματα που εντόπισε διεθνής ερευνητική ομάδα. Ερευνητές από την Βρετανία και την Ιταλία εντόπισαν στοιχεία που δείχνουν ότι η μυστηριώδης σκοτεινή ενέργεια «καταπίνει» την επίσης μυστηριώδη σκοτεινή ύλη μετατρέποντας έτσι το Σύμπαν «σε ένα γιγάντιο, άδειο και απολύτως βαρετό κόσμο» όπως υποστηρίζουν οι ερευνητές.

Αόρατη

Το μυστήριο της σκοτεινής ύλης χρονολογείται από τη δεκαετία του 1930, όταν οι αστρονόμοι αντιλήφθηκαν ότι η μάζα και η βαρύτητα των σωμάτων που βλέπουμε στο Σύμπαν δεν είναι αρκετή για να εξηγηθεί η κίνηση των γαλαξιών.Έκτοτε έχει υπολογιστεί ότι η κανονική ύλη -από τους πλανήτες και τα άστρα μέχρι τους γαλαξίες- δεν αντιστοιχεί παρά μόνο στο 16% της ύλης στο Σύμπαν, ενώ το υπόλοιπο 84% αντιστοιχεί στη σκοτεινή ύλη.

Η σκοτεινή ύλη γίνεται αντιληπτή λόγω της βαρυτικής της επίδρασης στους γαλαξίες, οι επιστήμονες όμως δεν έχουν ιδέα από τι αποτελείται. Γνωρίζουν πάντως ότι δεν εκπέμπει, δεν ανακλά και δεν διαθλά την ακτινοβολία, γι' αυτό και είναι κυριολεκτικά αόρατη.

Η άγνωστη υπερ-δύναμη

Στις αρχές του 20^ου αιώνα δειλά δειλά έκαναν την εμφάνιση τους κάποιες μελέτες που έκαναν λόγο για διαστολή του Σύμπαντος ώσπου ήρθε ο Εντουιν Χαμπλ στα τέλη της δεκαετίας του 1920 και απέδειξε την συνεχιζόμενη διαστολή αλλάζοντας άρδην τα κοσμολογικά δεδομένα. Στη συνέχεια και για περίπου έξι δεκαετίες οι περισσότεροι επιστήμονες συμφωνούσαν ότι η διαστολή του Σύμπαντος επιβραδύνεται.

Οι θιασώτες αυτής της άποψης πίστευαν ότι στις κολοσσιαίες κοσμικές κλίμακες η βαρύτητα είναι εκείνη η φυσική αλληλεπίδραση που υπερισχύει. Και καθώς η βαρύτητα είναι πάντα ελκτική, από τη στιγμή της δημιουργίας του και μετά, από τη στιγμή δηλαδή που η Μεγάλη Έκρηξη γέννησε τον ίδιο το χώρο και το χρόνο, η διαστολή του επιβραδύνεται. Γι’ αυτό, όταν ξεκίνησε στα 1987 το διεθνές ερευνητικό πρόγραμμα Supernova Cosmology Project, ο βασικός του στόχος ήταν να υπολογίσει, μέσα από την ανίχνευση συγκεκριμένων σουπερνόβα εκρήξεων, αυτόν ακριβώς το ρυθμό επιβράδυνσης της διαστολής του.

Λίγα χρόνια αργότερα, και συγκεκριμένα το 1995, μία δεύτερη ερευνητική ομάδα, η High Z Supernova Team, μπήκε στο παιχνίδι. Τα αποτελέσματα των δύο ερευνητικών ομάδων που ανακοινώθηκαν επίσημα τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο του 1998 άφησαν τη διεθνή επιστημονική κοινότητα «με το στόμα ανοιχτό»! Γιατί η ανάλυση των δεδομένων, αντί απλά να οδηγήσει στον υπολογισμό του ρυθμού επιβράδυνσης της διαστολής του Σύμπαντος με περισσότερη ακρίβεια, όπως όλοι περίμεναν, οδήγησε τους ερευνητές στο ακριβώς αντίθετο, στο συμπέρασμα δηλαδή ότι η διαστολή του Σύμπαντος επιταχύνεται!

Οι επιστήμονες κατέληξαν ότι, προκειμένου να εξηγηθεί αυτή η επιταχυνόμενη κοσμική διαστολή, το συνολικό απόθεμα μάζας και ενέργειας του Σύμπαντος θα πρέπει να κυριαρχείται από ένα άγνωστο, παράξενο και βαρυτικά απωστικό «κάτι». Αυτό το κάτι το ονόμασαν «σκοτεινή ενέργεια». Και είναι πράγματι σκοτεινή γιατί, ακόμα και σήμερα 20 χρόνια χρόνια μετά την επιβεβαίωση της ύπαρξής της, η φύση της σκοτεινής αυτής ενέργειας εξακολουθεί να διαφεύγει από τους επιστήμονες.

Η νέα θεωρία

Σύμφωνα με την νέα μελέτη η σκοτεινή ενέργεια αλληλεπιδρά με τη σκοτεινή ύλη και το αποτέλεσμα αυτής της αλληλεπίδρασης είναι η σκοτεινή ύλη να εξαφανίζεται. Σύμφωνα με τους ερευνητές το φαινόμενο εξελίσσεται σε αργό μεν αλλά σταθερό ρυθμό. Με απλά λόγια αν η θεωρία αυτή ισχύει θα περάσουν πάρα πολλά δισεκατομμύρια έτη για να εξαφανιστούν οι γαλαξίες και το περιεχόμενο τους. «Αυτή η μελέτη αφορά τις θεμελιώδεις ιδιότητες του χωρο-χρόνου. Μιλώντας σε κοσμικό επίπεδο η μελέτη αυτή αφορά το Σύμπαν και την μοίρα του. Αν η σκοτεινή ενέργεια ενισχύεται και ταυτόχρονα η σκοτεινή ύλη εξαφανίζεται θα καταλήξουμε με ένα τεράστιο, άδειο και βαρετό Σύμπαν» αναφέρει ο Ντέιβιντ Γουάντς,διευθυντής του Ινστιτούτου Κοσμολογίας και Βαρυτικής Ελξης του Πανεπιστημίου του Πόρτσμουθ που ήταν μέλος της ερευνητικής ομάδας. Η μελέτη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Physical Review Letters».

Άλλες θεωρίες

Δύο δημοφιλείς θεωρίες για το πιθανό τέλος του Σύμπαντος βασίζονται στην διαπίστωση ότι το Σύμπαν διαστέλλεται και μάλιστα επιταχυνόμενο. Η μια θεωρία αναφέρει ότι η επιτάχυνση του Σύμπαντος οδηγεί σταδιακά στην ψύξη του. Οι γαλαξίες θα απομακρύνονται ολοένα και περισσότερο ο ένας από τον άλλο με αποτέλεσμα να «παγώσουν» και τελικά να «σβήσουν» με το Σύμπαν να μετατρέπεται σε έναν απόλυτα σκοτεινό και ψυχρό κόσμο. Η δεύτερη θεωρία που είναι γνωστή ως «Μεγάλη σχάση», αναφέρει ότι αυτή η διαστολή «τεντώνει» το Σύμπαν με αποτέλεσμα στο τέλος να «σκιστεί» και να καταστραφεί.

Νέα ριζοσπαστική θεωρία. Τα παράλληλα σύμπαντα υπάρχουν και αλληλεπιδρούν

Τι υποστηρίζει νέα θεωρία επιστημόνων κβαντομηχανικής για τα παράλληλα σύμπαντα και την αλληλεπίδραση τους. Ποια φαινόμενα μπορούν να εξηγηθούν αν επιβεβαιωθεί

ια τον μέσο άνθρωπο, η κβαντομηχανική είναι η πιο "μπερδεμένη" και δυσνόητη επιστήμη. Μια νέα ριζοσπαστική θεωρία του εν λόγω κλάδου της φυσικής, έρχεται τώρα να υποστηρίξει ότι τα παράλληλα σύμπαντα υπάρχουν και πως αλληλεπιδρούν και μεταξύ τους. Και υπογραμμίζει πως κάτι τέτοιο θα μπορεί σύντομα να τεκμηριωθεί με επιστημονικά τεστ.

Ο καθηγητής φυσικής Howard Wiseman του Πανεπιστημίου Griffith στο Μπρισμπέιν της Αυστραλίας, μαζί με τους συνεργάτες του, Δρ. Michael Hall του ιδίου ακαδημαϊκού ιδρύματος και τον καθηγητή μαθηματικών Δρ. Dirk-Andre Deckert του Πανεπιστημίου Davis της Καλιφόρνια, εξέδωσαν την έρευνα τους με τίτλο "many interacting worlds" (MIW)" (πολλοί κόσμοι που αλληλεπιδρούν μεταξύ τους) για το επιστημονικό περιοδικό Physical Review X.

Σύμφωνα με τους παραπάνω, τα σύμπαντα είναι πολλαπλά και βρίσκονται σε άμεση σχέση μεταξύ τους.

"Η ιδέα των παράλληλων "κόσμων" στην κβαντομηχανική είναι γνωστή από το 1957" λέει ο Wiseman σε μια γραπτή του δήλωση. Σύμφωνα με τη θεωρία του, κάθε σύμπαν υποδιαιρείται σε μια "δέσμη" νέων συμπάντων.

Στη γνωστή λοιπόν "ερμηνεία των πολλαπλών κόσμων", κάθε σύμπαν γίνεται η "μήτρα" για νέα σύμπαντα, κάθε φορά που πραγματοποιείται μια καινούρια μέτρηση. Έτσι, σε αυτό το πουλυσύμπαν υλοποιούνται όλα τα πιθανά σενάρια – σε κάποιους από αυτούς τους κόσμους, για παράδειγμα, η Αυστραλία αποικίστηκε από τους Πορτογάλους.

Σύμφωνα με τον Wiseman ζούμε σε έναν μόνο από τους άπειρους κόσμους που υπάρχουν, κάποιοι από τους οποίους είναι "πανομοιότυποι με τον δικό μας". "Οι περισσότεροι είναι εντελώς διαφορετικοί".

Δεύτερο εύρημα είναι ότι όλοι οι κόσμοι είναι "εξίσου πραγματικοί" που υπάρχουν συνεχώς μέσα στον χρόνο αλλά ο καθένας με τις δικές του ιδιαιτερότητες.

Τρίτον, από την απώθηση μεταξύ κοντινών και πανομοιότυπων κόσμων προκαλούνται κβαντικά φαινόμενα που εν τέλει κάνουν τους αρχικά όμοιους κόσμους να διαφοροποιούνται. "Όλα τα κβαντικά φαινόμενα προκύπτουν αποκλειστικά και μόνο από την αλληλεπίδραση μεταξύ των κόσμων", εξηγεί ο καθηγητής.

Το ριζοσπαστικό στοιχείο της καινούριας θεωρίας είναι ότι περιλαμβάνει υποθέσεις που δίνουν τη δυνατότητα να ελεγχθεί πειραματικά η ύπαρξη άλλων συμπάντων πέρα από το δικό μας.

"Το ελκυστικό της προσέγγισής μας είναι πως, αν υπάρχει ένας μόνο κόσμος, αυτή ανάγεται στη Νευτώνεια μηχανική, ενώ μετασχηματίζεται στην κβαντική μηχανική στην περίπτωση ύπαρξης ενός τεράστιου αριθμού πολλαπλών κόσμων", επισημαίνει ο καθηγητής και η ομάδα του.

Όταν ο αριθμός αυτός είναι περιορισμένος, τότε η θεωρία προβλέπει κάτι εντελώς καινούρια, που δεν είναι ούτε η νευτώνεια μηχανική ούτε η κβαντική φυσική.

Σύμφωνα με τους επιστήμονες, πέρα από την αξία της για τη θεωρητική φυσική, η νέα θεωρία αν επιβεβαιωθεί θα μπορούσε να εξηγήσει καλύτερα φαινόμενα που έχουν να κάνουν με χημικές αντιδράσεις, όπως και με τη δράση διάφορα φαρμάκων.

"Πιστεύουμε επίσης ότι, παρέχοντας μια νέα νοητή εικόνα των επιπτώσεων της κβαντικής μηχανικής, θα είναι χρήσιμο στο σχεδιασμό πειραμάτων για να δοκιμαστούν και να αξιοποιηθούν τα κβαντικά φαινόμενα", καταλήγουν οι ερευνητές.

Και ο Bill Poirier, διακεκριμένος καθηγητής Χημείας του Πανεπιστημίου Texas Tech University, παρατηρεί: "Αυτές είναι μεγάλες ιδέες, όχι μόνο εννοιολογικά, αλλά και σε σχέση με τις νέες αριθμητικά ανακαλύψεις που είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα προκαλέσουν".

Ο Νανόπουλος για τα παράλληλα σύμπαντα

Ο κ. Νανόπουλος ο οποίος μίλησε στο Αθηναϊκό Πρακτορείο πριν από λίγους μήνες, εκτιμά με βάση μαθηματικές εξισώσεις, ότι είναι δυνατό να υπάρχουν δέκα εις την πεντακοσιοστή σύμπαντα, σύμφωνα με τη θεωρία της υπερσυμμετρίας (SUSY) και των υπερχορδών, η οποία προβλέπει ότι, εκτός από τις γνωστές τέσσερις «μεγάλες» διαστάσεις -τρεις του χώρου (μήκος, πλάτος, ύψος) και ο χρόνος- υπάρχουν ακόμα έξι ή επτά, που βρίσκονται «διπλωμένες» σε τρομερά μικρό χώρο, ανεβάζοντας σε 10 ή 11 τον συνολικό αριθμό των διαστάσεων.

«Ζούμε σε δέκα διαστάσεις, αλλά δεν το αντιλαμβανόμαστε», είπε χαρακτηριστικά. Η θεωρία του πολυσύμπαντος ή των πολλών παράλληλων συμπάντων έχει διάφορες εκδοχές, μια από τις οποίες προωθεί σθεναρά ο κ. Νανόπουλος, ο οποίος τόνισε όμως ότι μια τέτοια θεωρία έχει νόημα μόνο αν καταστεί δυνατό να αποδειχτεί πειραματικά και σε αυτό μπορεί να βοηθήσει ο Μεγάλος Επιταχυντής Αδρονίων του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Πυρηνικών Ερευνών (CERN).

Όπως υποστηρίζει ο Έλληνας φυσικός, κάθε επιμέρους σύμπαν (μεταξύ αυτών το δικό μας) μέσα σε αυτό το πολυσύμπαν μπορεί να έχει τους δικούς του ξεχωριστούς φυσικούς νόμους, που ισχύουν μόνο σε αυτό, ενώ στα άλλα σύμπαντα οι νόμοι που τα διέπουν, μπορεί να είναι αφάνταστα διαφορετικοί ή και σχετικά παρόμοιοι, έχουν όμως οπωσδήποτε ως κοινό παρονομαστή τη βαρύτητα.

Το ένα σύμπαν «γεννάει» το άλλο, μέσα σε μια αέναη διαδικασία παραγωγής συμπάντων, η οποία, όπως είπε, καταργεί την έννοια της αρχής και του τέλους του χρόνου. Τα άλλα σύμπαντα, τα οποία χαρακτήρισε φυσαλίδες της πραγματικότητας» που απαρτίζουν το πολυσύμπαν, είναι δυνατό να βρίσκονται πολύ κοντά μεταξύ τους αλλά δεν μπορούν να επικοινωνήσουν. Δεν απέκλεισε όμως ότι είναι πιθανώς δυνατό να γίνει μετάβαση από το ένα σύμπαν στο άλλο.

Όλα τα σύμπαντα με τους ιδιαίτερους νόμους τους προκύπτουν κατά βάση από μόνα τους, σαν μια «τοπική μετάλλαξη» του χώρου σε ένα προϋπάρχον σύμπαν.

Ο κ. Νανόπουλος δεν απέκλεισε μάλιστα ως σενάρια επιστημονικής φαντασίας τολμηρές υποθέσεις ότι κάποια σύμπαντα θα μπορούσαν π.χ. να αποτελούν δημιούργημα ενός «χάκερ» σε κάποιο άλλο σύμπαν. Επεσήμανε ότι, αν τελικά αποδειχτεί η θεωρία του πολυσύμπαντος, τότε «θα καταλαβαίνουμε τον μηχανισμό παραγωγής συμπάντων», οπότε, όσο κι αν ακούγεται εξωφρενικό, «είναι πιθανό στο μέλλον να δημιουργηθεί ένα σύμπαν στο εργαστήριο».

Ακόμα, ανέφερε ότι δεν αποκλείεται το σύμπαν που ζούμε τώρα, να δημιουργηθεί ξανά ακριβώς το ίδιο στο μέλλον, ενώ το τωρινό σύμπαν μας θα μπορούσε να είναι το νιοστό από το παρελθόν, να έχει δηλαδή ήδη προϋπάρξει πολλές φορές. Ωστόσο, κατέστησε σαφές ότι είναι νωρίς ακόμα για να επιβεβαιωθούν τέτοιες υποθέσεις, πρόσθεσε όμως ότι τελικά αποτελούν λογικές συνέπειες της ευρύτερης θεωρίας του πολυσύμπαντος, που θα έπρεπε κανείς να ακολουθήσει και να διερευνήσει.

Σύμφωνα με τον ίδιο, το σύμπαν που βλέπουμε (της ορατής ύλης) και το οποίο έχει ηλικία 13,7 δισεκατομμυρίων ετών, δεν είναι παρά το 4%, καθώς το υπόλοιπο είναι αόρατο, αποτελούμενο κατά 23% από «σκοτεινή ύλη» και 73% από «σκοτεινή ενέργεια». Υπολογίζεται ότι μόνο στο δικό μας σύμπαν υπάρχουν περίπου 100 δισεκατομμύρια γαλαξίες και κάθε ένας από αυτούς έχει περίπου 100 δισεκατομμύρια ήλιους, γύρω από τους οποίους περιφέρεται ένας τεράστιος αριθμός πλανητών.

Ο κ. Νανόπουλος είπε ακόμα ότι ο ήλιος κάποτε θα «σβήσει», όμως το σύμπαν μας, που συνεχώς διαστέλλεται, είναι «ανοιχτό», συνεπώς ποτέ δεν θα «πεθάνει», ενώ είναι πιθανό να κάνει «μετάβαση» σε ένα άλλο σύμπαν-φυσαλίδα. Απαντώντας σχετικά με τις φιλοσοφικές προεκτάσεις της θεωρίας του πολυσύμπαντος, είπε ότι παραπέμπει σε «ένα νέο Διαφωτισμό» που ανοίγει νέους δρόμους για την ανθρωπότητα, ενώ αρνήθηκε ότι υπάρχουν φραγμοί και όρια στις δυνατότητες του ανθρώπινου νου να συλλάβει την πραγματικότητα του σύμπαντος, εκτός από τα αναπόφευκτα ποσοτικά όρια στη συσσώρευση γνώσης στο μυαλό του ανθρώπου.

Όμως γι” αυτό, όπως είπε, υπάρχουν οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές ως συμπαραστάτες μας, ενώ στο μέλλον η σχέση τους με τους ανθρώπους θα μπορούσε να γίνει ακόμα πιο στενή. Αρνήθηκε επίσης ότι συσσωρεύοντας ολοένα περισσότερες γνώσεις, οι άνθρωποι χάνουν τη σοφία τους.

Παράλληλα, συμφώνησε με τις εκτιμήσεις άλλων επιστημόνων ότι η Γη αργά ή γρήγορα «δύσκολα θα αντέξει» στα προβλήματά της, γι” αυτό είναι ανάγκη να προετοιμαστεί η μετοίκηση της ανθρωπότητας σε άλλους πλανήτες.

Το Διάστημα δεν είναι… γόνιμο

Ακτινοβολία και συνθήκες μηδενικής βαρύτητας προκαλούν προβλήματα στον μηχανισμό αναπαραγωγής

Οι διαστημικές συνθήκες δεν φαίνεται να ευννοούν την αναπαραγωγική διαδικασία

Κάνσας 

Ηταν γνωστό ότι η κοσμική ακτινοβολία είναι πολύ πιθανό να προκαλεί σοβαρές βλάβες στον αναπαραγωγικό μηχανισμό του ανθρώπου. Είναι όπως φαίνεται πιθανό να υπάρχει ένας ακόμη εχθρός της γονιμότητας στο Διάστημα. Πρόκειται για τις συνθήκες μηδενικής βαρύτητας αφού σε πειράματα που έχουν ήδη διεξαχθεί σε ζώα δείχνουν ότι η μηδενική βαρύτητα προκαλεί βλάβες στα όργανα αναπαραγωγής. Ενα νέο πείραμα διεξάγεται τώρα στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. 

Νέα πειράματα

Η NASA θέλοντας να διαπιστώσει την έκταση του προβλήματος διεξάγει στο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό νέας πειράματα με ποντίκια. Το 1979 οι Ρώσοι έστειλαν στο Διάστημα αρσενικά και θηλυκά ποντίκια τα οποία όπως αποδείχτηκε για κάποιο λόγο δεν προσπάθησαν ποτέ να ζευγαρώσουν. Σε μια μεταγενέστερη μελέτη τοποθετήθηκαν ποντίκια σε (προσομοιωμένες) συνθήκες μηδενικής βαρύτητας και διαπιστώθηκε ότι διακόπηκε η παραγωγή σπέρματος στα αρσενικά ποντίκια.

«Δεν έχουμε στη διάθεση μας στοιχεία που να δείχνουν αν και σε τι ποσοστό αυτό που βλέπουμε να συμβαίνει στον αναπαραγωγικό μηχανισμό των ζώων αντανακλάται και στον άνθρωπο. Βλέπουμε όμως σοβαρές παρενέργειες στα ζώα. Ισως ένας αστροναύτης που θα επιστρέψει στη Γη να μην αντιμετωπίσει πρόβλημα στην παραγωγή σπέρματος και να ξεγελαστεί αφού μπορεί να υπάρχει σοβαρό πρόβλημα στην ποιότητα του. Για αυτό είναι ένα σοβαρό ζήτημα που πρέπει να διερευνήσουμε» δήλωσε σε επιστημονικό συνέδριο οΤζόσεφ Τας καθηγητής του Τμήματος Μοριακής και Ολοκληρωμένης Φυσιολογίας του Πανεπιστημίου του Κάνσας. Να σημειωθεί ότι μια από τις προτάσεις που έχουν πέσει στο τραπέζι για τη σύνθεση του πρώτου πληρώματος μιας επανδρωμένης αποστολής στον Αρη είναι αυτό να αποτελείται από ηλικιωμένα άτομα για να εξαφανιστεί ο όποιος... αναπαραγωγικός κίνδυνος.

Αστρο συγκλονίζεται από… σεισμούς

Το σπάνιο κοσμικό φαινόμενο εντοπίστηκε σε ένα πάλσαρ

Καλλιτεχνική απεικόνιση ενός άστρου νετρονίου που το χτυπά ο Εγκέλαδος. Credit: (NASA)

Άμστερνταμ 

Ενα σπάνιο κοσμικό φαινόμενο εντόπισαν ερευνητές του Πανεπιστημίου του Αμστερνταμ. Παλμοί ακτινοβολίας γάμμα και ακτινοβολίας Χ διαπερνούν ένα άστρο νετρονίου (που είναι γνωστά επίσης ως πάλσαρ) και τα κάνουν να… δονούνται δημιουργώντας ρήγματα και σχισμές στην επιφάνεια τους. Πρόκειται για ένα φαινόμενοι που οι ειδικοί χαρακτηρίζουν «αστρικό σεισμό». Οι ερευνητές εντόπισαν αυτό το φαινόμενο στο πάλσαρ SGR J1550-5418 που βρίσκεται σε απόσταση 15 χιλιάδων ετών φωτός από τη Γη στον αστερισμό του Γνώμωνα.

Η ανακάλυψη θεωρείται σημαντική επειδή οι επιστήμονες ευελπιστούν ότι με τον ίδιο τρόπο που οι σεισμοί μπορούν να αποκαλύψουν στοιχεία για τις διεργασίες στο εσωτερικό του πλανήτη μας οι αστρικοί σεισμοί μπορούν να αποκαλύψουν στοιχεία για τον σχηματισμό και τους μηχανισμούς των πάλσαρ. Η ανακάλυψη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «The Astrophysical Journal».

«Πρωτογαλαξία» ανακάλυψε το Hubble

Δημιουργήθηκε όταν το Σύμπαν ήταν ακόμη σε βρεφική ηλικία

Στην φωτογραφία εικονίζεται το σμήνος Abell 2744 που χρησιμοποιήθηκε ως βαρυτικός φακός και στα κουτάκια σημειώνεται ο πανάρχαιος γαλαξίας. Credit: (NASA, J. Lotz, STScI)

Καλιφόρνια 

Μια ακόμη εντυπωσιακή ανακάλυψη έκανε το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble. Εντόπισε ένα από τους πρώτους γαλαξίες που δημιουργήθηκαν στο Σύμπαν.

Πανάρχαιος

Διεθνής ομάδα ερευνητών με επικεφαλής τον Αντι Ζίτριν του Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Καλιφόρνια (Caltech) εντόπισαν τον γαλαξία χρησιμοποιώντας τη μέθοδο του βαρυτικού φακού. Πρόκειται για ένα μικρό γαλαξία με διάμετρο μόλις 850 ετών φωτός και ιδιαίτερα αμυδρή φωτεινότητα. Ο δικός μας γαλαξίας υπολογίζεται ότι έχει έκταση 100 χιλιάδων ετών φωτός. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των ερευνητών ο γαλαξίας αυτός δημιουργήθηκε πριν από περίπου 13,3 δισ. έτη δηλαδή μόλις 500 εκ. έτη μετά τη γέννηση του Σύμπαντος.

Μέχρι σήμερα έχουν εντοπιστεί περίπου δέκα γαλαξίες ανάλογης ηλικίας και όπως είναι ευνόητο αυτή η νέα ανακάλυψη θα προσφέρει καινούργια δεδομένα για την ύπαρξη και εξέλιξη των γαλαξιών αλλά και του Σύμπαντος. Η ανακάλυψη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Astrophysical Journal Letters».

Η τεχνική

Η μέθοδος του βαρυτικού φακού (ή μικροφακού) που αναπτύχθηκε πρόσφατα και έχει συμβάλει πολύ στη διαστημική εξερεύνηση τα τελευταία χρόνια. Η τεχνική βασίζεται σε ένα φαινόμενο που προβλέπεται από τη Γενική θεωρία της Σχετικότητας, και βρίσκει εφαρμογή κυρίως στην αναζήτηση πλανητών. Οι ερευνητές επικεντρώνουν την προσοχή τους όταν ένα άστρο περνάει μπροστά από ένα άλλο, πιο μακρινό άστρο.

Κατά το πέρασμα αυτό το βαρυτικό πεδίο του πιο κοντινού άστρου – το οποίο σύμφωνα με τη Γενική Σχετικότητα κάμπτει τον περιβάλλοντα χωροχρόνο – διαθλά το φως του πιο μακρινού άστρου λειτουργώντας σαν μεγεθυντικός φακός μέσα από τον οποίο το άστρο και οι πλανήτες που κινούνται γύρω από αυτό γίνονται ορατά από τη Γη.

Το αποτέλεσμα είναι να αυξάνει το μέγεθος και η φωτεινότητα ενός κοσμικού σώματος ως και 20 φορές. Η ίδια μέθοδος χρησιμοποιείται και για τον εντοπισμό πολύ μακρινών γαλαξιών. Χρησιμοποιούνται ως βαρυτικοί φακοί πολύ μεγάλοι γαλαξίες οι οποίοι στρεβλώνουν και μεγεθύνουν το φως των γαλαξιών που βρίσκονται σε πιο μακρινές αποστάσεις

Ο... φακός

Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν για την ανακάλυψη του αρχαίου γαλαξία ως μεγεθυντικό φακό ένα μακρινό γαλαξιακό σμήνος, το Abell 2744. Το σμήνος αυτό βρίσκεται σε απόσταση περίπου 3,5 δισ. έτη φωτός από εμάς και είναι ευρύτερα γνωστό  ως «Σμήνος της Πανδώρας». Πρόκειται στην πραγματικότητα για τέσσερα γειτονικά σμήνη γαλαξιών με συνολική έκταση άνω των δύο εκατομμυρίων ετών φωτός.