Αστρικά γεννητούρια πίσω από τιρκουάζ «κουρτίνα»

Μια νέα εντυπωσιακή εικόνα του νεφελώματος της Ταραντούλας έστειλε το Hubble

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  22/10/2014 11:27

Η εντυπωσιακή νέα φωτογραφία του Hubble από το νεφέλωμα της Ταραντούλας. Credit: (ESA/Hubble & NASA Acknowledgement: Josh Barrington)

Χιούστον 

Το νεφέλωμα της Ταραντούλας βρίσκεται στο Μεγάλο Μαγγελανικό Νέφος, έναν μικρό γειτονικό μας γαλαξία που βρίσκεται σε απόσταση περίπου 170 χιλιάδων ετών φωτός από εμάς και θεωρείται γαλαξίας-δορυφόρος του δικού μας. Το νεφέλωμα της Ταραντούλας αποτελεί μόνιμο στόχο των αστρονόμων αφού πρόκειται για ένα τεράστιο εργοστάσιο παραγωγής άστρων. Το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble έστειλε μια νέα εντυπωσιακή εικόνα του. Το Hubble στόχευσε σε μια από τις εξωτερικές περιοχές του νεφελώματος απεικονίζοντας αέρια των οποίων η αλληλεπίδραση με το περιβάλλον στο οποίο βρίσκονται δημιούργησε έναν εντυπωσιακό πίνακα όπου τα άστρα κρύβονται πίσω από ένα τιρκουάζ κοσμικό πέπλο.

Το μεγαλύτερο αστρικό μαιευτήριο

Το νεφέλωμα της Ταραντούλας έχει διάμετρο περίπου χίλια έτη φωτός. Χρωστά το όνομά του στο γεγονός ότι οι  επιστήμονες που το βάφτισαν θεώρησαν ότι το σχήμα του και ειδικά οι πιο λαμπρές περιοχές του θυμίζουν (πολύ αμυδρά είναι η αλήθεια) τη γνωστή αράχνη.

Ονομάζεται επίσης 30 Δοράδος και αποτελεί ένα γιγάντιο κοσμικό μαιευτήριο μέσα στο οποίο γεννιούνται κατά εκατομμύρια νέα άστρα. Είναι δε τόσο λαμπρό που οι ειδικοί λένε πως αν ήταν κοντά μας σε απόσταση ίση με αυτή του νεφελώματος του Ωρίωνα, θα κάλυπτε τον μισό ουρανό μας και το φως του θα μετέτρεπε τη νύχτα σε ημέρα. Σύμφωνα με τους επιστήμονες είναι η πιο γόνιμη αλλά και πιο λαμπρή περιοχή όχι μόνο στο Μεγάλο Μαγγελανικό Νέφος αλλά σε ολόκληρο το γαλαξιακό σμήνος στο οποίο ανήκει ο γαλαξίας μας. Δεν εντυπωσιάζει όμως μόνο ο αριθμός αλλά και το μέγεθος των άστρων που «γεννά» η συγκεκριμένη περιοχή. Είναι χαρακτηριστικό ότι ορισμένα από αυτά έχουν μάζα 100 φορές μεγαλύτερη από αυτή του Ήλιου. Τα γιγάντια άστρα παρουσιάζουν εξαιρετικό ενδιαφέρον καθώς το μέγεθός τους οδηγεί γρήγορα ένα ποσοστό από αυτά στον θάνατο με εκρήξεις σουπερνόβα.

Ενας «ακραίος» εξωπλανήτης

Στον WASP-43b επικρατούν καιρικές συνθήκες που εντυπωσιάζουν

Καλλιτεχνική απεικόνιση του WASP-43b οι καιρικές συνθήκες του οποίου είναι πραγματικά... εξωτικές. Credit: (NASA/ESA)

Σικάγο 

Ο WASP-43b Εντοπίστηκε το 2011 και είναι ένας πλανήτης με μέγεθος παρόμοιο με αυτό του Δία αλλά διπλάσια πυκνότητα που βρίσκεται σε απόσταση 260 ετών φωτός από τη Γη. Ομάδα αστρονόμων παρατήρησε και μελέτησε εκ νέου τον πλανήτη καταφέρνοντας να διαπιστώσουν τις ακραίες καιρικές συνθήκες που επικρατούν σε αυτόν. Στον WASP-43b η θερμοκρασία στη διάρκεια της ημέρας αγγίζει τους 1,650 βαθμούς Κελσίου ενώ το βράδυ μειώνεται πέριξ των 550 βαθμών Κελσίου.

Στον WASP-43b δημιουργούνται άνεμοι η ταχύτητα των οποίων ξεπερνάει τα 1,200 χλμ/ώρα. «Αυτές οι παρατηρήσεις θα βοηθήσουν τους επιστήμονες να κάνουν συγκρίσεις και αναλύσεις ανάμεσα σε διαφορετικού τύπου πλανήτες» αναφέρει ο Τζέηκομπ Μπιν του Πανεπιστημίου του Σικάγο που ήταν επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας. Οι παρατηρήσεις δημοσιεύονται στην επιθεώρηση «The Astrophysical Journal».

Το πιο λαμπρό πάλσαρ στο Σύμπαν

Εντοπίστηκε άστρο νετρονίου με εκπληκτική φωτεινότητα

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  09/10/2014 11:41

Οι ερευνητές έδωσαν στη δημοσιότητα μια εικόνα στην οποία μέσα στον κύκλο διακρίνεται η περιοχή του γαλαξία Μ82 όπου εντοπίστηκε το υπέρλαμπρο πάλσαρ και στον ένθετο κύκλο η περιοχή αυτή 

Σαρδηνία 

Μια εντυπωσιακή ανακάλυψη έκανε ομάδα ερευνητών με επικεφαλής τον Ματέο Μπατσέτι του Αστεροσκοπείου του Κάλιαρι στην Σαρδηνία. Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν το διαστημικό τηλεσκόπιο Nustar και εντόπισαν ένα υπέρλαμπρο άστρο νετρονίου. Το άστρο αυτό βρίσκεται στον γειτονικό γαλαξία Μ82, γνωστό και ως «γαλαξίας πούρο», που βρίσκεται σε απόσταση 12 εκατομμυρίων ετών φωτός από εμάς. Σύμφωνα με τους ερευνητές αυτό το άστρο νετρονίου έχει φωτεινότητα παρόμοια με εκείνη δέκα εκατομμυρίων άστρων σαν τον Ηλιο και είναι το λαμπρότερο άστρο νετρονίου που έχει εντοπιστεί μέχρι σήμερα στο Σύμπαν. Η ανακάλυψη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature».

Τα πάλσαρ

Ένα από τα αποτελέσματα μιας έκρηξης σουπερνόβα είναι ο σχηματισμός σωμάτων υψηλής πυκνότητας τα οποία ονομάστηκαν άστρα νετρονίου ή «πάλσαρ». Ολα τα πάλσαρ εκπέμπουν δέσμες ακτινοβολίας από τους πόλους τους και καθώς περιστρέφονται, γίνονται ορατά από τη Γη ως περιοδικές, σύντομες λάμψεις. Τα πάλσαρ εκπέμπουν την ακτινοβολία (είτε ραδιοκύματα, είτε ακτινοβολία γ, είτε ακτίνες Χ) με σταθερό ρυθμό. Ορισμένοι μάλιστα τα περιγράφουν ως «κοσμικούς ραδιοφάρους».  

Τα πιο περίεργα φεγγάρια του ηλιακού μας συστήματος

 

Εντυπωσιακότατο αστρονομικό ταξίδι στους δορυφόρους των πλανητών!

Είναι αλήθεια ότι όλη την αστρονομική δόξα του ηλιακού μας συστήματος την κλέβουν ο ζωοδότης ήλιος και οι εννιά πλανήτες (οχτώ πλέον, καθώς ο Πλούτωνας υποβιβάστηκε πρόσφατα!). 

Κι έτσι η προσοχή έχει δοθεί, από πλευράς κοινού πάντα, στα μεγάλα ουράνια σώματα, αφήνοντας τους κακόμοιρους τους δορυφόρους στην αφάνεια της δημοσιότητας. 

Κι αυτό είναι κρίμα, γιατί όπως θα δούμε τα φεγγάρια δεν έχουν να ζηλέψουν σε τίποτα τους μεγαλύτερους άξονες αναφοράς τους, σε όρους γαλαξιακής μαγείας και πανδαισίας φαινομένων δηλαδή!

Ας μπούμε λοιπόν σε σεληνιακή τροχιά ρίχνοντας μια φαντασμαγορική ματιά στα φεγγάρια του ηλιακού μας συστήματος…

Γανυμήδης - Ο πελώριος



Μπορεί να μοιάζει εξωτερικά αρκετά με τη δική μας Σελήνη, είναι ωστόσο το μέγεθος που κάνει τη μεγάλη διαφορά, καθώς ο δορυφόρος του Δία είναι το μεγαλύτερο φεγγάρι ολάκερου του ηλιακού μας συστήματος! Είναι στην πραγματικότητα τόσο μεγάλος που διαθέτει ακόμα και μαγνητικό πεδίο, φαινόμενο μοναδικό για φεγγάρι (όπως επίσης και οξυγόνο στην ατμόσφαιρά του). Μιλώντας για τεράστιο μέγεθος, ο Γανυμήδης είναι κατά 8% μεγαλύτερος από τον Ερμή και μόλις στα 3/4 του μεγέθους του Άρη! Οι πελώριες διαστάσεις του τον κάνουν να μοιάζει με πλανήτη σε τροχιά άλλου πλανήτη…

Μιράντα - Η άσχημη



Το ασχημόπαπο του ηλιακού μας συστήματος, ένα μόνο από τα 27 περίεργα φεγγάρια του πλανήτη Ουρανού, διαθέτει ένα από τα πλέον πλούσια τοπία του ηλιακού μας συστήματος: φαράγγια βάθους 20 χιλιομέτρων, πολυγωνικά οροπέδια που καταλήγουν σε απότομους γκρεμούς και πολλά ακόμα ασυνήθιστα γεωλογικά φαινόμενα. Το νότιο ημισφαίριο διαθέτει μάλιστα πολυγωνικούς σχηματισμούς, που αποκαλούνται «κορόνες», με τη μεγαλύτερη από αυτές να έχει πλάτος 200 χιλιομέτρων, πελώριους γκρεμούς και κορυφογραμμές ύψους 2 χιλιομέτρων. Αν μάλιστα ρίξεις μια πέτρα από το ψηλότερο σημείο της Μιράντας, θα κάνει περισσότερο από 10 λεπτά να αγγίξει το έδαφος! Το ιδιαίτερο τοπίο της Μιράντας πιθανολογείται ότι οφείλεται σε παλιρροϊκές δυνάμεις που συμπίεζαν και «τέντωναν» τον παγωμένο δορυφόρο…

Καλλιστώ - Το ουράνιο σώμα με τους περισσότερους κρατήρες στο ηλιακό μας σύστημα



Άλλος ένας ιδιαίτερος δορυφόρος του Δία, ο δεύτερος σε μέγεθος και τρίτος μεγαλύτερος του συστήματός μας, δεν φαίνεται να διαθέτει σαφή εσωτερική δομή. Η έλλειψη γεωλογικής δραστηριότητας στην επιφάνειά της έχει διατηρήσει τους αμέτρητους κρατήρες αναλλοίωτους στα 4 δισεκατομμύρια χρόνια της ζωής της, κάτι που της δίνει άλλη μια πρωτιά, ως την παλιότερη απαράλλακτη επιφάνεια ουράνιου σώματος! Οι επιφάνειες με τους κρατήρες υπερβαίνουν σε αριθμούς τις αντίστοιχες που στερούνται γεωλογικής δράσης, ενώ τα ηφαίστεια είναι τόσα πολλά που έχουν συσσωρευτεί το ένα πάνω στο άλλο, δημιουργώντας ομόκεντρα ηφαιστειακά συγκροτήματα… 

Δάκτυλος - Το φεγγάρι-αστεροειδής 


Εδώ μιλάμε για τοσοδούλη φυσικό δορυφόρο, τον μικρότερο του ηλιακού μας συστήματος! Μιλάμε απλά-απλά για το φεγγάρι του αστεροειδούς Ίδη, έναν μικροσκοπικό φυσικό δορυφόρο που κινείται σε τροχιά γύρω από τον επίσης μικρό αστεροειδή, πράγμα από μόνο του παράξενο. Η μελέτη του Δάκτυλου έχει απαντήσει αρκετά αστρονομικά ερωτήματα για τη φύση των αστεροειδών, ενώ ανέτρεψε και την παραδεδομένη επιστημική άποψη ότι οι αστεροειδείς παραείναι μικροί για να έχουν δικά τους φεγγάρια. Αμ δε!

Επιμηθέας και Ιανός - Τα φεγγάρια που φλερτάρουν με την πρόσκρουση 



Οι δύο αξιοπρόσεκτοι δορυφόροι του Κρόνου μοιράζονται την ίδια σχεδόν τροχιά (συντροχιακούς τους λένε οι αστρονόμοι), κάτι που αναγκάζει τους αστρονόμους να υποθέσουν ότι ήταν άλλοτε ένα φεγγάρι που τεμαχίστηκε στα δυο. Κι αν αυτό δεν είναι εκπληκτικό από μόνο του, πώς δεν συγκρούονται δηλαδή κινούμενα πάνω-κάτω στην ίδια πορεία, κάθε τέσσερα γήινα χρόνια τα φεγγάρια αλλάζουν θέσεις, διαφεύγοντας μόλις τη σύγκρουση! Η κοντινότερη απόσταση στην οποία φτάνουν όταν αλλάζουν ρόλους κυμαίνεται στα 10.000 χιλιόμετρα, που μπορεί σε γήινους όρους να μοιάζει αρκετή, στη διαστημική προοπτική όμως είναι «ψίχουλα».

Εγκέλαδος - Ο λευκός



Ο φυσικός δορυφόρους του Κρόνου είναι ένα από τα πλέον ανακλαστικά σώματα του ηλιακού μας συστήματος, αντανακλώντας το 100% σχεδόν των ηλιακών ακτινών που προσπίπτουν στην επιφάνειά του! Κι αν αυτή η λαμπρή φαντασμαγορία δεν είναι αρκετή, το παγωμένο φεγγάρι διαθέτει άφθονους πίδακες νερού, ατμών και πάγου. Αυτοί μάλιστα οι πίδακες ευθύνονται για έναν από τους δακτυλίους του Κρόνου, καθώς τα σωματίδια που απελευθερώνουν στο Διάστημα εγκλωβίζονται στο βαρυτικό πεδίο του πλανήτη, σχηματίζοντας με τον χρόνο τον δακτύλιο. Κάτι που βγάζει απόλυτο νόημα κοιτώντας απλώς τον Εγκέλαδο: είναι η μικροσκοπική τελεία στο μέσο του δακτυλίου!



Τρίτων - Ο ανάποδος


Το μεγαλύτερο φεγγάρι του Ποσειδώνα είναι ο μόνος δορυφόρος του ηλιακού μας συστήματος σε τέτοιο μέγεθος που κινείται σε αντίθετη τροχιά από την περιστροφή του πλανήτη (ανάδρομη τροχιά το λένε)! Λόγω της ανάδρομης τροχιάς, οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ Ποσειδώνα και Τρίτωνα αφαιρούν συνεχώς ενέργεια από τον δορυφόρο, κάνοντας την τροχιά του να αλλάζει σταδιακά: στο μέλλον, ο Τρίτων είτε θα θρυμματιστεί είτε θα προσκρούσει στον Ποσειδώνα. Ταυτοχρόνως, είναι ηφαιστειακά ενεργός, ένας από τους ελάχιστους του ηλιακού μας συστήματος, αν και δεν απελευθερώνει πλέον μάγμα, αλλά υγροποιημένο πάγο και αμμωνία (έχει και θερμοπίδακες που εκτοξεύουν άζωτο)! Κάτι που τον κάνει ένα από τα πιο ψυχρά σώματα της γαλαξιακής μας γειτονιάς…

Ευρώπη - Η πιθανότερη υποψήφια για ύπαρξη εξωγήινης ζωής 



Άλλος ένα περίεργος δορυφόρος του Δία, διαθέτει μια από τις πιο λείες επιφάνειες στο ηλιακό μας σύστημα. Κι αυτό γιατί ολόκληρο το φεγγάρι είναι στην ουσία ένας ωκεανός, με την επιφάνειά του να έχει καλυφθεί απλώς από πάγο! Μιλάμε βέβαια για υδάτινο σώμα που ανέρχεται σε διπλάσιες και τριπλάσιες ποσότητες από το σύνολο του γήινου νερού και ενδέχεται μάλιστα να φιλοξενεί και ζωή! Κάτι που εξαρτάται φυσικά από τη θερμότητα του νερού. Οι αστρονόμοι δεν κάνουν μάλιστα λόγο για απλά βακτήρια αλλά ακόμα και για σύνθετες μορφές ζωής. Καθώς λοιπόν πληροί τις τυπικές προϋποθέσεις για την ανάπτυξη μικροβιακής ζωής και περιέχει όλα τα κατάλληλα οργανικά χημικά στοιχεία, με το περιβάλλον της να παραείναι φιλικό σε ένα τέτοιο σπουδαίο ενδεχόμενο, η Ευρώπη είναι σήμερα ένας ολοένα και πιο ελκυστικός προορισμός για μια επόμενη διαστημική αποστολή…

Ιώ - Η ηφαιστειακή κόλαση 



Θυμάστε τη Μόρντορ από τον «Άρχοντα των Δαχτυλιδιών»; Το μέρος υπάρχει και υπάρχει πάνω στην Ιώ, τον τρίτο μεγαλύτερο δορυφόρο του Δία που τόσο μαστίζεται από την παλιρροϊκή επίδρασή του! Επιφάνεια καλυμμένη από άκρη σε άκρη με μάγμα και ασίγαστη γεωλογική δραστηριότητα συνθέτουν την καθημερινότητα στην Ιώ. Δεν υπάρχουν μάλιστα ηφαιστειακοί κρατήρες, καθώς η λάβα από τις απανωτές εκρήξεις καλύπτει τα πάντα και αφανίζει τα ηφαίστεια, ισοπεδώνοντας κυριολεκτικά κάθε τόσο την επιφάνεια του φεγγαριού. Και σε περίπτωση που διερωτάστε, είναι το πιο δραστήριο γεωλογικά σώμα του ηλιακού μας συστήματος…

Τιτάνας - Το μελλοντικό μας σπίτι; 



Εδώ μιλάμε για το πλέον παράξενο φεγγάρι της γειτονιάς μας και μάλιστα με διαφορά. Ο μεγαλύτερος δορυφόρος του Κρόνου και δεύτερος μεγαλύτερος στο ηλιακό μας σύστημα παραμένει ο μόνος που έχουμε μελετήσει και διαθέτει πυκνή ατμόσφαιρα (ακόμα πυκνότερη και από τη γήινη), έχοντας ως βάση το άζωτο, όπως ακριβώς και η δική μας! Είναι βέβαια τα νέφη που μας κρύβουν την επιφάνειά του και παραμένει εν πολλοίς μυστηριώδης, αν και οι ανοιχτόχρωμες περιοχές της επιφάνειάς του υποδεικνύουν ότι πρέπει να είναι υγρές περιοχές, κάποιο υγροποιημένο αέριο δηλαδή (πιθανότατα μεθάνιο). Η οργανική φύση των αερίων του (υδρογονάνθρακες) δεν αποκλείεται να μπορεί να υποστηρίξει ζωή, κάτι που τον κάνει ιδανικό για ανθρώπινο αποικισμό… 

Τεράστια ορθογώνια τάφρος στη Σελήνη

Ο μυστηριώδης γεωλογικός σχηματισμός εντοπίστηκε από τη NASA

Με κόκκινο έχει σημειωθεί το γεωλογικό σχήμα που αποτελεί την τάφρο

Καλιφόρνια 

Ένα τεράστιο γεωλογικό σχηματισμό με σχήμα ορθογωνίου παραλληλογράμμου, θαμμένο λίγο κάτω από την επιφάνεια στη φωτεινή πλευρά της Σελήνης, ανακάλυψαν οι επιστήμονες με τη βοήθεια των ευρημάτων των «δίδυμων» δορυφόρων της αποστολής Grail της NASA.

Οι δορυφόροι το 2012 είχαν χαρτογραφήσει τις ανωμαλίες του βαρυτικού πεδίου του φεγγαριού, οι οποίες εξαρτώνται από τις διακυμάνσεις της επιφανειακής και υπόγειας γεωμορφολογίας.

Ο μυστηριώδης γεωλογικός σχηματισμός βρίσκεται κάτω από τη μεγαλύτερη «θάλασσα» της Σελήνης (τον λεγόμενο «Ωκεανό των Καταιγίδων») και ήταν άγνωστος έως τώρα. Η ανακάλυψη σημαίνει ότι ο «Ωκεανός» δεν προέρχεται από πτώση μεγάλου αστεροειδούς, όπως πίστευαν ως τώρα οι επιστήμονες, αλλά από τις τεκτονικές διεργασίες του ίδιου του φεγγαριού.

Η πρώτη σεληνιακή τάφρος
Η τεράστια υπόγεια πεδιάδα πλάτους περίπου 2.600 χιλιομέτρων πιστεύεται ότι αποτελεί απομεινάρι παλαιών τεκτονικών τάφρων, που αργότερα γέμισαν με λάβα. Είναι η πρώτη φορά που ανακαλύπτονται τέτοιες τάφροι στη Σελήνη, ενώ έχουν ήδη βρεθεί στον Άρη και στην Αφροδίτη. Παρόμοια τεκτονική γεωμετρία φαίνεται να υπάρχει στον Εγκέλαδο, το παγωμένο φεγγάρι του Κρόνου.

«Είναι εντυπωσιακό πόσο μεγάλος είναι αυτός ο υπόγειος γεωμετρικός σχηματισμός. Καλύπτει περίπου το 17% της επιφάνειας της Σελήνης, μια επιφάνεια ισοδύναμη με τη Β. Αμερική, την Ευρώπη και την Ασία μαζί», δήλωσε ο καθηγητής γεωφυσικής Τζέφρι Άντριους Χάνα της Σχολής Μεταλλειολόγων του Πανεπιστημίου του Κολοράντο, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας, που έκανε τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Nature».

«Ποτέ κανείς δεν πίστευε ότι θα έβλεπε ένα τετράγωνο ή ένα παραλληλόγραμμο τόσο μεγάλο σε οποιονδήποτε πλανήτη. Αναρωτιέται επίσης κανείς τι μπορεί να κρύβεται κάτω από τις επιφάνειες όλων των άλλων πλανητών του ηλιακού μας συστήματος», πρόσθεσε.

Όσον αφορά τον μηχανισμό που δημιούργησε τον ιδιόμορφο γεωλογικό σχηματισμό, σύμφωνα με τους επιστήμονες, το υπέδαφος αυτής της περιοχής περιέχει πολλά φυσικά ραδιενεργά στοιχεία, όπως ουράνιο, θόριο και κάλιο, τα οποία θα θέρμαναν τον φλοιό του φεγγαριού, όταν αυτό βρισκόταν σε νεαρή ηλικία. Όταν αργότερα ο φλοιός ψύχθηκε, θα δημιουργήθηκαν ρωγμές στην επιφάνειά του, ανοίγοντας έτσι βαθιές τάφρους. Στη Γη η ανάλογη γεωλογική διαδικασία συνήθως παράγει εξάγωνα σχήματα.

Η ακριβής ημερομηνία δημιουργίας του βυθισμένου παραλληλογράμμου δεν μπορεί να υπολογιστεί ακόμη, αλλά εκτιμάται ότι οι τάφροι του γέμισαν με βασαλτική λάβα από τα τότε ενεργά ηφαίστεια του δορυφόρου μας, πριν από περίπου 3,5 δισεκατομμύρια χρόνια.

Οι σκούροι «λεκέδες» της λάβας πάνω στο φωτεινότερο φόντο της επιφάνειας του «Ωκεανού των Καταιγίδων» (Oceanus Procellarum) ήταν αυτό που είχε δημιουργήσει ένα πανάρχαιο μυστήριο: την πεποίθηση των ανθρώπων ότι βλέπουν το πρόσωπο ενός ανθρώπου στο φεγγάρι. Οι παλαιοί αστρονόμοι είχαν εξάλλου εσφαλμένα περάσει για «θάλασσες» όλες τις μεγάλες πεδιάδες του φεγγαριού, γι' αυτό τις είχαν ονομάσει έτσι.

Διπλό εξωπλανητικό σύστημα

Για πρώτη φορά όλα τα άστρα ενός δυαδικού συστήματος φιλοξενούν γίγαντες αερίου

Καλλιτεχνική απεικόνιση ενός καυτού Δία που κινείται σε τροχιά γύρω από ένα άστρο ενός δυαδικού συστήματος. Credit: NASA/CXC/Univ of Hamburg/S.Schroter et a

Λονδίνο 

Ομάδα Βρετανών, Βέλγων και Ελβετών αστρονόμων ανακάλυψε άλλους δύο εξωπλανήτες. Πρόκειται για δύο γίγαντες αερίου παρόμοιους με τον Δία. Η νέα ανακάλυψη ανεβάζει και άλλο τον αριθμό των πλανητών που έχουν ανακαλυφθεί μακριά από το ηλιακό μας σύστημα. Εχουν εντοπιστεί περίπου 1800 εξωπλανήτες. Οι δύο νέοι πλανήτες έλαβαν την ονομασία WASP-94B και WASP-94A και ανήκουν στην κατηγορία των «καυτών Διών». Πρόκειται για γίγαντες αερίου που κινούνται σε πολύ κοντινή απόσταση από τα μητρικά τους άστρα. Οι δύο νέοι καυτοί Δίες ξεχωρίζουν από τους υπολοίπους γιατί είναι η πρώτη φορά που εντοπίζεται ένα δυαδικό σύστημα όπου και τα δύο άστρα του συστήματος να φιλοξενούν από ένα καυτό Δία. Η ανακάλυψη που προσφέρει νέα δεδομένα για τον σχηματισμό πλανητών και τη δημιουργία πλανητικών συστημάτων γενικότερα δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Astronomy&Astrophysics».

Πολύπλοκο οργανικό μόριο στο διαστρικό χώρο

ESO/Y. Beletsky

Η ειδοποιός διαφορά του νέου μορίου όμως είναι πως η δομή του παρουσιάζει διακλαδώσεις σε αντίθεση με τα υπόλοιπα  μόρια που αναπτύσσονται σε μία μονή αλυσίδα.

Αστρονόμοι εντόπισαν στο διάστημα με τη βοήθεια της διάταξης τηλεσκοπίων ALMA ένα ασυνήθιστο μόριο με βάση τον άνθρακα, ανακάλυψη που σχετίζεται με το ερώτημα της προέλευσης της ζωής στο Σύμπαν, αφού η ανάπτυξή της βασίζεται στην ύπαρξη μορίων ανάλογης πολυπλοκότητας όπως και αυτό.

Πρόκειται για το ισοπρόπυλο κυάνιο (i-C₂H₃CN), ένα συγγενή άλλων οργανικών μορίων των οποίων η παρουσία είναι γνωστή στο Σύμπαν. Η ειδοποιός διαφορά του νέου μορίου όμως είναι πως η δομή του παρουσιάζει διακλαδώσεις σε αντίθεση με τα υπόλοιπα  μόρια που αναπτύσσονται σε μία μονή αλυσίδα. Η ανακάλυψη έγινε στην περιοχή του Τοξότη Β2 που απέχει 27.000 έτη φωτός από το Ηλιακό μας Σύστημα και στην οποία εντοπίζεται έντονη παραγωγή νέων άστρων. Πρόκειται για τον πρώτο εντοπισμό στο διαστρικό χώρο ενός μορίου που να σχετίζεται τόσο με τη ζωή.

Η ανακάλυψη ανοίγει νέους δρόμους όσον αφορά στην έρευνα για τη δυνατή πολυπλοκότητα που μπορούν να εμφανίσουν τα μόρια στο διάστημα, τα οποία μπορούν με τη σειρά τους να καταλήξουν στην επιφάνεια κάποιου πλανήτη και να αποτελέσουν τους σπόρους για την εμφάνιση μορφών ζωής. Συγκεκριμένα η δομή του ισοπρόπυλο κυανίου είναι πολύ παρόμοια με αυτή των αμινοξέων, των δομικών συστατικών των πρωτεϊνών. Η συγκεκριμένη είδηση προσφέρει νέα επιχειρήματα σε αυτούς που υποστηρίζουν πως τα συστατικά αυτά μπορούν να παραχθούν κατά το σχηματισμό νέων άστρων και στη συνέχεια στο εσωτερικό των μετεωριτών να μεταφερθούν στους πλανήτες.

«Η κατανόηση της παραγωγής οργανικού υλικού στα πρώιμα στάδια του σχηματισμού των άστρων είναι κεντρικής σημασίας ώστε να λύσουμε το παζλ της σταδιακής μετεξέλιξης απλών μορίων σε μόρια που ενδεχομένων μπορούν να σχηματίσουν ζωή», δήλωσε ο Αρνό Μπελός, ερευνητής του εργαστηρίου ραδιοαστρονομίας Μαξ Πλανκ, ο οποίος συμμετείχε στην έρευνα που δημοσιεύει το περιοδικό Science.

Η εύρεση των συγκεκριμένων μορίων σε τόσο μακρινή απόσταση και σε μία τόσο αχανή περιοχή δε θα ήταν δυνατή δίχως τη βοήθεια της διάταξης 66 ραδιοτηλεσκοπίων ALMA (Atacame Large Millimeter Array), η οποία βρίσκεται στην έρημο Ατακάμα της Χιλής και εντόπισε το αποτύπωμα του μορίου στην ακτινοβολία από την περιοχή του Τοξότη Β2. Το ALMA παρείχε στους ερευνητές 10 φορές μεγαλύτερη ακρίβεια από αυτή που υπήρχε σε αντίστοιχες έρευνες που είχαν προηγηθεί. Σκοπός του ALMA είναι να αποτελέσει ένα γιγάντιο μάτι που θα κοιτάξει βαθιά μέσα στο Σύμπαν και θα διαλευκάνει μυστήρια όπως αυτό της προέλευσης της ζωής.   

Ενας εξωπλανήτης με καθαρό ουρανό και νερό!

Εχει μέγεθος παρόμοιο με του Ποσειδώνα αλλά δεν έχει νέφη και διαθέτει υδρατμούς

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  25/09/2014 10:12

Καλλιτεχνική απεικόνιση του εξωπλανήτη με τον καθαρό ουρανό και τους υδρατμούς. Credit: (David A. Aguilar/CfA)

Μέριλαντ 

Η καθαρή από σύννεφα ατμόσφαιρα ενός εξωπλανήτη στο μέγεθος του Ποσειδώνα επέτρεψε στους αστρονόμους να εντοπίσουν ίχνη νερού, με τη μορφή υδρατμών. Είναι ο μικρότερος μέχρι σήμερα πλανήτης εκτός του ηλιακού μας συστήματος, στον οποίο αναλύεται η χημική σύνθεση της ατμόσφαιράς του και ανιχνεύεται νερό. Έως τώρα, μόνο γιγάντιοι εξωπλανήτες σαν τον Δία είχε καταστεί εφικτό να μελετηθούν με αυτό τον τρόπο και να βρεθούν υδρατμοί σε αυτούς, καθώς όλοι σχεδόν οι μικρότεροι κόσμοι που έχουν μέχρι σήμερα βρεθεί, καλύπτονται από πυκνά νέφη που εμποδίζουν τις παρατηρήσεις.

Η ανακάλυψη

Ερευνητές του Πανεπιστημίου του Μέριλαντ χρησιμοποίησαν τρία διαστημικά τηλεσκόπια (Hubble, Spitzer, Kepler) για να αναλύσουν την ατμόσφαιρα του πλανήτη ΗΑΤ Ρ-11b, ο οποίος βρίσκεται σε τροχιά γύρω από ένα άστρο στον αστερισμό του Κύκνου, σε απόσταση περίπου 124 ετών φωτός από τη Γη. Η διάμετρός του είναι σχεδόν τετραπλάσια του δικού μας πλανήτη.

Η ανίχνευση των υδρατμών έγινε με φασματοκοπική ανάλυση των χρωμάτων του φωτός, που ο εξωπλανήτης απορροφά, καθώς περνά μπροστά από το άστρο του. Όταν μια ατμόσφαιρα περιέχει μόρια νερού, τότε αυτά απορροφούν συγκεκριμένα μήκη κύματος του αστρικού φωτός και έτσι αφήνουν τη δική τους διακριτή χημική «υπογραφή» στο φως που ταξιδεύει και φθάνει μέχρι τους φασματογράφους των τηλεσκοπίων. Η ατμόσφαιρά του εξωπλανήτη, σύμφωνα με τους υπολογισμούς, περιέχει περίπου 90% υδρογόνο (είτε ως αέριο, είτε δεσμευμένο σε μόρια νερού), καθώς και σημαντικές ποσότητες υδρατμών. Η ανακάλυψη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature».

To νερό

Στόχος των επιστημόνων είναι να κάνουν κάτι ανάλογο σε ολοένα μικρότερους βραχώδεις εξωπλανήτες, ώσπου για πρώτη φορά να καταφέρουν να ανιχνεύσουν νερό σε έναν πλανήτη σαν τη Γη. Το νερό, σύμφωνα με όσα ξέρουμε από την γήινη βιολογία τουλάχιστον, αποτελεί ζωτικό συστατικό για την ύπαρξη ζωής.

Πάντως ο ΗΑΤ Ρ-11b, που είναι κυρίως αέριος και μάλλον χωρίς βραχώδη επιφάνεια, αλλά μόνο με στερεό πυρήνα, περιφέρεται πολύ κοντά στο άστρο του, κάνοντας μια πλήρη περιστροφή σε μόνο πέντε γήινες ημέρες. Αναπτύσσει, έτσι, θερμοκρασίες άνω των 600 βαθμών Κελσίου, οπότε θεωρείται πολύ καυτός για να φιλοξενεί κάποια μορφή ζωής.

Το υπό κατασκευή διαστημικό τηλεσκόπιο «James Webb» της NASA, το οποίο αναμένεται να αντικαταστήσει το «Χαμπλ» το 2018, θα έχει αυξημένες δυνατότητες μελέτης της ατμόσφαιρας των εξωπλανητών και ανίχνευσης τυχόν «βιο-υπογραφών» σε αυτές, δηλαδή χημικών αερίων με πιθανή βιολογική προέλευση, όπως οξυγόνο (από φωτοσύνθεση), μεθάνιο (από μικροοργανισμούς) κ.α.

Το μόριο του νερού είναι κοινό στο σύμπαν, καθώς οπουδήποτε υπάρχει υδρογόνο και οξυγόνο, το νερό σχηματίζεται με φυσικό τρόπο. Ακόμη και μερικές ηλιακές κηλίδες, όταν είναι πιο ψυχρές, περιέχουν ίχνη υδρατμών.

Γιατί οι μεγάλοι γαλαξίες είναι… κανίβαλοι;

Μεγάλη μελέτη εξηγεί ένα από τα πιο ενδιαφέροντα και σημαντικά κοσμικά φαινόμενα

Οι μεγαλύτεροι γαλαξίες επιτίθονται στους μικρότερους για να αρπάξουν τα άστρα τους

Λονδίνο 

Είχε διαπιστωθεί ότι οι μεγαλύτεροι σε μέγεθος γαλαξίες επιτίθενται σε μικρότερους και τους… καταπίνουν. Ομάδα επιστημόνων με επικεφαλής τον Άαρον Ρόμποθαμ του Πανεπιστημίου της Δυτικής Αυστραλίας μελέτησαν περισσότερους από 22 χιλιάδες γαλαξίες και πιστεύουν ότι βρήκαν την απάντηση για αυτό το εντυπωσιακό και ιδιαίτερα σημαντικό για την εξέλιξη του σύμπαντος κοσμικό φαινόμενο.

Σύμφωνα με τους ερευνητές οι μεγάλοι σε μέγεθος γαλαξίες χάνουν προοδευτικά την ικανότητα να παράγουν νέα άστρα σε αντίθεση με τους μικρότερους που μπορούν να παράγουν συνεχώς. Ομως οι μεγάλοι γαλαξίες έχουν στο… DNA τους την επιθυμία να αυξάνουν συνεχώς τον όγκο τους και αφού δεν μπορούν πλέον να το κάνουν μόνοι τους «κανιβαλίζουν» μικρότερους γαλαξίες. Μάλιστα οι ερευνητές αναφέρουν ότι και ο δικός μας γαλαξίας δεν μπορεί πλέον να παράξει ικανό αριθμό νέων άστρων και έτσι αναμένεται να αυξήσει το μέγεθος του κανιβαλίζοντας κάποιους μικρότερους. Η μελέτη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Monthly Notices of the Royal Astronomical».  

Πλανήτης οδηγεί το άστρο του σε ταχύ γήρας!

Η αλληλεπίδραση των δύο σωμάτων προκαλεί εντυπωσιακά και σπάνια κοσμικά φαινόμενα

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  17/09/2014 12:44

Ο Wasp 18b επηρεάζει το μητρικό του άστρο σε τέτοιο βαθμό ώστε να επιταχύνει την γήρανση του

Παλέρμο 

Η αλληλεπίδραση ενός γιγάντιου εξωπλανήτη με το μητρικό του άστρο προκαλεί μια σειρά από σπάνια κοσμικά φαινόμενα. Νέα μελέτη δείχνει ότι ο πλανήτης προκαλεί χάος στο εσωτερικό του άστρου προκαλώντας έτσι την πρόωρη γήρανση του.  

Το σύστημα

Το άστρο WASP 18 βρίσκεται σε απόσταση 325 ετών φωτός από εμάς στον αστερισμό του Φοίνικα και έχει λίγο μεγαλύτερη μάζα από αυτή του Ήλιου. Το 2009 εντοπίσθηκε να κινείται κοντά στο άστρο ένας πλανήτης. Σε απόσταση μόλις 3 εκατομμυρίων χιλιομέτρων από το άστρο βρίσκεται ένας γιγάντιος πλανήτης αερίων που έχει μάζα δέκα φορές μεγαλύτερη από αυτήν του Δία ο οποίος  είναι ο μεγαλύτερος πλανήτης του ηλιακού μας συστήματος. Οι γιγάντιοι πλανήτες αερίων που βρίσκονται κοντά στα μητρικά τους άστρα έχουν λάβει από την επιστημονική κοινότητα την ονομασία «καυτοί Δίες».

Ο πλανήτης Wasp 18b είναι τόσο κοντά στο άστρο που ολοκληρώνει μια πλήρη περιστροφή γύρω από αυτό μόλις σε 24 ώρες! Μάλιστα κατά την τροχιακή του κίνηση ο πλανήτης πλησιάζει το άστρο σε απόσταση μικρότερη του ενός εκατομμυρίου χιλιομέτρων και με δεδομένο το μέγεθος του θα μπορούσε να πει κάποιος ότι σχεδόν το ακουμπάει...

«Ακραίος»

Πριν από τρία χρόνια ερευνητές του Πανεπιστημίου της Βιρτζίνια διαπίστωσαν ότι το πανίσχυρο μαγνητικό πεδίο του Wasp 18b επηρεάζει το άστρο ασκώντας παλιρροϊκές δυνάμεις οι οποίες υποχρεώνουν την επιφάνεια του άστρου να ανασηκώνεται και να υποχωρεί. Τώρα ομάδα ερευνητών με επικεφαλής τον Ιγκνάσιο Πιλιτέρι του Εθνικού Ινστιτούτου Αστροφυσικής της Ιταλίας διαπίστωσε ότι ο Wasp 18b διαταράσσει το «βιολογικό ρολόι» του μητρικού του άστρου. «Ο Wasp 18b είναι από τους μεγαλύτερους σε μέγεθος και πιο κοντινούς στο άστρο τους καυτούς Δίες που γνωρίζουμε. Το μέγεθος πλανήτη και η απόσταση του από το άστρο του παράγει μη αναμενόμενα αποτελέσματα. Αυτός ο πλανήτης υποχρεώνει το άστρο του να γερνά πριν την ώρα του» αναφέρει ο Πιλιτέρι.

Οι ερευνητές εκτιμούν ότι η αλληλεπίδραση των δύο σωμάτων προκαλεί χάος στο μαγνητικό πεδίο του άστρου διαταράσσοντας την ομαλή κίνηση των καυτών αερίων στο εσωτερικό του. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να προκαλούνται σοβαρά προβλήματα στη μεταγωγή θερμότητας στο άστρο γεγονός που την σειρά του οδηγεί στην εξασθένηση του μαγνητικού πεδίου του άστρου κάτι που τελικά προκαλεί την πρόωρη γήρανση του. Τα νέα ευρήματα που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «The Astrophysical Journal» οδήγησαν τους ερευνητές στο να χαρακτηρίσουν τον πλανήτη Wasp18b «ακραίο εξωπλανήτη».